Ustawa o finansach publicznych

Dz.U.09.157.1240  

2010.03.12  zm.  Dz.U.2010.28.146 art. 18 

2010.07.09  zm.  Dz.U.2010.123.835 art. 44 

2010.09.04  zm.  Dz.U.2010.152.1020 art. 2 

2010.10.01  zm.  Dz.U.2010.96.620 art. 30 

USTAWA

z dnia 27 sierpnia 2009 r. 

o finansach publicznych

(Dz. U. z dnia 24 września 2009 r.) 

DZIAŁ I 

Zasady finansów publicznych

Rozdział 1 

Przepisy ogólne

Art. 1. Ustawa określa: 

 1) zakres i zasady działania oraz organizację jednostek budżetowych i samorządowych zakładów 

budżetowych; 

 2) zakres i zasady działania agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej i państwowych 

funduszy celowych; 

 3) zasady funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie gospodarki finansowej; 

 4) zasady i tryb kontroli procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowywaniem  środków 

publicznych oraz gospodarowaniem mieniem; 

 5) zasady zarządzania państwowym długiem publicznym oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne; 

 6) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa; 

 7) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 8) zasady i tryb sporządzania budżetu państwa w układzie zadaniowym; 

 9) zakres i szczegółowość oraz zasady i tryb planowania, uchwalania i wykonywania budżetu państwa 

oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego; 

10) szczególne zasady rachunkowości, planowania i sprawozdawczości obowiązujące w sektorze 

finansów publicznych; 

11) zasady gospodarowania  środkami publicznymi pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz z 

innych źródeł zagranicznych; 

12) zasady kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego oraz koordynacji kontroli zarządczej i audytu 

wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 

 1) Ministrze Finansów - rozumie się przez to odpowiednio ministra właściwego do spraw budżetu, 

ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra  właściwego do spraw instytucji 

finansowych; 

 2) zarządzie jednostki samorządu terytorialnego - rozumie się przez to również wójta, burmistrza lub 

prezydenta miasta; 

 3) układzie zadaniowym - rozumie się przez to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub 

kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa, oznaczających 

poszczególne obszary działań państwa, oraz: 

a) zadań budżetowych grupujących wydatki według celów, b) podzadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację celów zadania, w ramach 

którego podzadania te zostały wyodrębnione 

- wraz z opisem celów tych zadań i podzadań, a także z bazowymi i docelowymi miernikami stopnia 

realizacji celów działalności państwa, oznaczającymi wartościowe, ilościowe lub opisowe określenie 

bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów; 

 4) odrębnych ustawach - rozumie się przez to ustawy inne niż niniejsza ustawa oraz ustawa budżetowa; 

 5)  środkach europejskich - rozumie się przez to środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1, 2 i 4;

 6) organizacjach pozarządowych - rozumie się przez to organizacje pozarządowe oraz podmioty 

wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o 

wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.

1)

 ;(

 7) jednostce w dziale - rozumie się przez to jednostkę sektora finansów publicznych podległą ministrowi 

kierującemu określonym działem administracji rządowej lub przez niego nadzorowaną lub jednostkę

sektora finansów publicznych obsługującą organ podległy ministrowi kierującemu określonym działem 

administracji rządowej lub przez niego nadzorowany; 

 8) dysponencie części budżetowej - rozumie się przez to kierowników jednostek oraz organy 

wymienione w art. 139 ust. 2, właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów 

oraz kierowników państwowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 114 ust. 3 pkt 2, 

dysponujących częściami budżetu państwa. 

Art. 3. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich 

rozdysponowywaniem, w szczególności: 

 1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; 

 2) wydatkowanie środków publicznych; 

 3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 

 4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne; 

 5) zarządzanie środkami publicznymi; 

 6) zarządzanie długiem publicznym; 

 7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej. 

Art. 4. 1. Przepisy ustawy stosuje się do: 

 1) jednostek sektora finansów publicznych; 

 2) innych podmiotów w zakresie, w jakim wykorzystują środki publiczne lub dysponują tymi środkami. 

2. Przepisy dotyczące jednostek samorządu terytorialnego stosuje się odpowiednio do związków 

gmin i powiatów. 

Rozdział 2 

Środki publiczne, nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych

Art. 5. 1. Środkami publicznymi są: 

 1) dochody publiczne; 

 2)  środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi  środki z pomocy 

udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA); 

 3)  środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2; 

 4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek 

sektora finansów publicznych pochodzące: 

a) ze sprzedaży papierów wartościowych, 

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, 

c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych, 

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów, 

e) z innych operacji finansowych; 

 5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności 

oraz pochodzące z innych źródeł. 

2. Dochodami publicznymi są: 

 1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw 

państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych 

funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw; 

 2) inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora 

finansów publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych; 

 3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych; 

 4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności: 

a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze, 

b) odsetki od środków na rachunkach bankowych, 

c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych, 

d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych; 

 5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych; 

 6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych; 

 7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i 

gwarancji; 

 8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu ust. 1 pkt 4 

lit. a i b. 

3. Do środków, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zalicza się: 

 1)  środki pochodzące z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu 

Rybackiego, z wyłączeniem środków, o których mowa w pkt 5 lit. a i b; 

 2) niepodlegające zwrotowi  środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego 

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), z wyłączeniem środków, o których mowa w pkt 5 lit. c i d: 

a) Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014, 

b) Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014, 

c) Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy; 

 3)  środki przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych oraz Programu Środki Przejściowe; 

 4)  środki na realizację Wspólnej Polityki Rolnej: 

a) Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej "Sekcja Gwarancji", 

b) Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, 

c) Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich; 

 5)  środki przeznaczone na realizację: 

a) programów w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna, o których mowa w rozdziale III 

rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1080/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w 

sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 

1783/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31.07.2006, str. 1),

b) programów, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 

1638/2006 z dnia 24 października 2006 r. określającym przepisy ogólne w sprawie ustanowienia 

Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (Dz. Urz. UE L 310 z 09.11.2006, str. 1), 

c) Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004-2009, 

d) Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2004-2009; 

 6) inne środki. 

4. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia,  środki publiczne niezaliczane do 

środków, o których mowa w ust. 3 pkt 6, oraz termin, w którym  środki te powinny być wydatkowane, 

uwzględniając źródło ich pochodzenia, przeznaczenie oraz beneficjentów tych środków. 

Art. 6. 1. Środki publiczne przeznacza się na: 

 1) wydatki publiczne; 

 2) rozchody publiczne, w tym na rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu 

terytorialnego. 

2. Rozchodami publicznymi są: 

 1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów; 

 2) wykup papierów wartościowych; 

 3) udzielone pożyczki i kredyty; 

 4) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji 

majątku Skarbu Państwa; 

 5) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością; 

 6) płatności związane z udziałami Skarbu Państwa w międzynarodowych instytucjach finansowych. Art. 7. 1. Dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi,  ustalona dla 

okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest 

deficytem sektora finansów publicznych. 

2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych 

ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych między jednostkami tego sektora. 

Rozdział 3 

Jednostki sektora finansów publicznych

Art. 8. 1. Jednostki sektora finansów publicznych są tworzone w formach określonych w niniejszym 

rozdziale. 

2. Jednostki sektora finansów publicznych mogą być tworzone na podstawie niniejszej ustawy albo 

na podstawie odrębnych ustaw. 

Art. 9. Sektor finansów publicznych tworzą: 

 1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony 

prawa oraz sądy i trybunały; 

 2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 

 3) jednostki budżetowe; 

 4) samorządowe zakłady budżetowe; 

 5) agencje wykonawcze; 

 6) instytucje gospodarki budżetowej; 

 7) państwowe fundusze celowe; 

 8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego 

Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia 

Społecznego; 

 9) Narodowy Fundusz Zdrowia; 

10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 

11) uczelnie publiczne; 

12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 

13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe; 

14)  inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu 

wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i 

spółek prawa handlowego. 

Art. 10. 1. Jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, agencje wykonawcze, instytucje 

gospodarki budżetowej i państwowe fundusze celowe stosują zasady gospodarki finansowej określone w 

niniejszej ustawie. 

2. Do jednostek sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 9 pkt 8-14, działających na 

podstawie odrębnych ustaw stanowiących podstawę ich utworzenia przepisy niniejszej ustawy stosuje się

odpowiednio. 

Art. 11. 1. Jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych 

nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane 

dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki 

samorządu terytorialnego. 

2. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, 

siedzibę i przedmiot działalności. 

3. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany 

dalej "planem finansowym jednostki budżetowej". 

Art. 12. 1. Jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych ustaw, tworzą, łączą i likwidują: 

 1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie 

odrębnych ustaw - państwowe jednostki budżetowe; 

 2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe. 

2. Tworząc jednostkę budżetową, organ, o którym mowa w ust. 1, nadaje jej statut, chyba że odrębne 

ustawy stanowią inaczej, oraz określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd. 

3. Likwidując jednostkę budżetową, organ, o którym mowa w ust. 1, określa przeznaczenie mienia 

znajdującego się w zarządzie tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 7. W przypadku państwowej jednostki 

budżetowej decyzja o przeznaczeniu tego mienia jest podejmowana w porozumieniu z ministrem 

właściwym do spraw Skarbu Państwa. 

4. Z zastrzeżeniem ust. 7, należności i zobowiązania likwidowanej: 

 1) państwowej jednostki budżetowej - przejmuje organ, który podjął decyzję o likwidacji; 

 2) gminnej, powiatowej lub wojewódzkiej jednostki budżetowej - przejmuje urząd odpowiedniej jednostki 

samorządu terytorialnego. 

5. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do łączenia jednostek budżetowych. 

6. Likwidując jednostkę budżetową, organ, o którym mowa w ust. 1, może postanowić o utworzeniu 

jednostki o innej formie organizacyjno-prawnej. 

7. W przypadku, o którym mowa w ust. 6, organ może również zdecydować o przejęciu należności i 

zobowiązań likwidowanej jednostki budżetowej przez nowo utworzoną jednostkę. 

Art. 13. 1. Prezes Rady Ministrów może utworzyć jednostkę budżetową realizującą zadania na rzecz 

administracji rządowej. 

2. Prezes Rady Ministrów, tworząc jednostkę budżetową, o której mowa w ust. 1, określi zakres 

realizowanych przez nią zadań. 

3. Jednostka budżetowa, o której mowa w ust. 1, podlega Prezesowi Rady Ministrów albo 

wskazanemu przez niego ministrowi lub kierownikowi urzędu centralnego. 

4. Przepisy art. 12 ust. 2-7 stosuje się odpowiednio. 

Art. 14. Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie: 

 1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi, 

 2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 

 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania  ścieków komunalnych, 

utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów 

komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 

 4) lokalnego transportu zbiorowego, 

 5) targowisk i hal targowych, 

 6) zieleni gminnej i zadrzewień, 

 7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 

7a)  pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej 

osób niepełnosprawnych, 

 8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności 

prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem 

naturalnego występowania, 

 9) cmentarzy 

- mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe. 

Art. 15. 1. Samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej 

działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4. 

2. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan 

finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i 

inne obciążenia, stan  środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu 

oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego. 

3. Samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego: 

 1) dotacje przedmiotowe; 

 2) dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 

pkt 2 i 3; 

 3) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. 

4. W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać

dotację podmiotową. 5. Nowo tworzonemu samorządowemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa 

dotacja z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. 

6. Dotacje dla samorządowego zakładu budżetowego, z wyłączeniem dotacji, o których mowa w ust. 

3 pkt 2 i 3, nie mogą przekroczyć 50 % kosztów jego działalności. 

7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę

środków obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki 

samorządu terytorialnego postanowi inaczej. 

8. W planie finansowym samorządowego zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w 

ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem 

że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ani zwiększenia 

dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 16. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego tworzy, łączy, przekształca w inną

formę organizacyjno-prawną i likwiduje samorządowy zakład budżetowy. 

2. Tworząc samorządowy zakład budżetowy, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego 

określa: 

 1) nazwę i siedzibę zakładu; 

 2) przedmiot jego działalności; 

 3)  źródła przychodów własnych zakładu; 

 4) stan wyposażenia zakładu w  środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane zakładowi w 

użytkowanie; 

 5) terminy i sposób ustalania zaliczkowych wpłat nadwyżki  środków obrotowych dokonywanych przez 

zakład do budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób i terminy rocznych rozliczeń i 

dokonywania wpłat do budżetu. 

3. Likwidując samorządowy zakład budżetowy, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego 

określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu tego zakładu. 

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do łączenia samorządowych zakładów budżetowych. 

5. Przekształcenie samorządowego zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno-prawną

wymaga uprzednio jego likwidacji. 

6. Należności i zobowiązania likwidowanego samorządowego zakładu budżetowego przejmuje 

organ, który podjął decyzję o likwidacji, z zastrzeżeniem ust. 7. 

7. Należności i zobowiązania samorządowego zakładu budżetowego likwidowanego w celu 

przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną przejmuje utworzona jednostka. 

Art. 17. 1. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia gospodarki 

finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, a w szczególności: 

 1) sposób i tryb sporządzania planów finansowych, 

 2) sposób dokonywania zmian w planach finansowych  jednostek budżetowych oraz zatwierdzania tych 

zmian, 

 3) tryb pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych, 

 4) sposób ustalania nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych 

- biorąc pod uwagę potrzebę przestrzegania zasad celowego i oszczędnego dokonywania wydatków oraz 

jawności, przejrzystości i terminowej realizacji zadań. 

2. Minister Finansów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględni specyfikę

działalności jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi właściwemu 

do spraw wewnętrznych, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefowi Agencji Wywiadu i 

Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego, jednostek organizacyjnych Służby Więziennej oraz 

jednostek organizacyjnych działających poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 

Art. 18. Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej 

ustawy w celu realizacji zadań państwa. 

Art. 19. 1. Zasady działania agencji wykonawczej określa ustawa, o której mowa w art. 18, oraz 

statut. 

2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, wymogi, jakie powinien spełniać statut 

agencji wykonawczej, w celu zapewnienia jednolitej  i przejrzystej organizacji wewnętrznej agencji wykonawczych pod względem instytucjonalnym. 

Art. 20. Agencja wykonawcza prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w niniejszej 

ustawie i w ustawie, o której mowa w art. 18. 

Art. 21. 1. Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest roczny plan finansowy, 

obejmujący: 

 1) przychody z prowadzonej działalności; 

 2) dotacje z budżetu państwa; 

 3) zestawienie kosztów: 

a) funkcjonowania agencji wykonawczej, 

b) realizacji zadań ustawowych, z wyszczególnieniem kosztów realizacji tych zadań przez inne 

podmioty 

- z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych 

wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług; 

 4) wynik finansowy; 

 5)  środki na wydatki majątkowe; 

 6)  środki przyznane innym podmiotom; 

 7) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku; 

 8) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. 

2. Projekt rocznego planu finansowego agencji wykonawczej ustala jej właściwy organ w 

porozumieniu z ministrem sprawującym nadzór nad agencją wykonawczą. Po zatwierdzeniu przez 

ministra sprawującego nadzór projekt jest przekazywany Ministrowi Finansów, w trybie i terminach 

określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej. 

3. W ramach projektu planu finansowego sporządza się plan dochodów i wydatków agencji 

wykonawczej ujmowanych w terminie ich zapłaty. 

4. W planie dochodów i wydatków agencji wykonawczej planowane wydatki nie powinny być wyższe 

od planowanych dochodów. Planowane wydatki mogą przekraczać planowane dochody za zgodą ministra 

sprawującego nadzór nad agencją wykonawczą, wydaną w porozumieniu z Ministrem Finansów. 

5. W planie finansowym agencji wykonawczej mogą być dokonywane zmiany przychodów i kosztów 

po uzyskaniu zgody ministra sprawującego nadzór nad agencją, wydanej po uzyskaniu opinii sejmowej 

komisji właściwej do spraw budżetu, z zastrzeżeniem ust. 6. O dokonanych zmianach należy niezwłocznie 

powiadomić Ministra Finansów. 

6. Zmiany planu finansowego agencji wykonawczej nie mogą powodować zwiększenia zobowiązań

agencji ani pogorszenia planowanego wyniku finansowego agencji, chyba  że odrębne ustawy stanowią

inaczej. 

7. Agencja wykonawcza może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, w zakresie określonym w 

odrębnych ustawach. 

8. Agencja wykonawcza może zaciągać zobowiązania na okres realizacji danego zadania 

przekraczający rok budżetowy, jeżeli wydatki niezbędne na obsługę zobowiązania znajdują się w rocznym 

planie finansowym. 

9. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 6, nie dotyczy zwiększenia planu finansowego agencji 

wykonawczej z tytułu uzyskania pożyczki z budżetu państwa na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej. 

10. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia gospodarki 

finansowej agencji wykonawczych, mając na względzie potrzebę zapewnienia jednolitości zasad 

finansowania agencji wykonawczych oraz przestrzegania zasad jawności i przejrzystości. 

Art. 22. 1. Agencja wykonawcza jest obowiązana corocznie wpłacać do budżetu państwa, na 

rachunek bieżący dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego 

nadzór nad tą agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po 

uregulowaniu zobowiązań podatkowych, z zastrzeżeniem ust. 3. 

2. Nadwyżkę, o której mowa w ust. 1, agencja wykonawcza przekazuje niezwłocznie po 

uregulowaniu zobowiązań wymagalnych z okresu sprawozdawczego, nie później jednak niż do dnia 30 

czerwca roku następującego po roku, w którym nadwyżka powstała. 

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z konieczności zapewnienia sprawnego 

i pełnego wykonywania zadań agencji wykonawczej Rada Ministrów może, na wniosek ministra sprawującego nadzór nad agencją wykonawczą, wyrazić zgodę, w formie uchwały, na niewpłacenie 

nadwyżki, o której mowa w ust. 1. 

4. Minister sprawujący nadzór nad agencją wykonawczą w porozumieniu z Ministrem Finansów 

określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania nadwyżki, uwzględniając potrzebę zapewnienia 

ciągłości finansowania zadań agencji, dokonywania inwestycji niezbędnych do wykonywania zadań

państwa oraz mając na względzie źródła finansowania zadań realizowanych przez agencję. 

Art. 23. 1. Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w 

celu realizacji zadań publicznych, która: 

 1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania; 

 2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. 

2. Instytucja gospodarki budżetowej może być tworzona przez: 

 1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów, udzieloną na jego 

wniosek; 

 2) organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art. 139 ust. 2, jako organu wykonującego funkcje 

organu założycielskiego. 

3. Organ lub kierownik jednostki, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, o utworzeniu instytucji gospodarki 

budżetowej informuje Prezesa Rady Ministrów. 

4. We wniosku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, minister lub Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów 

określą: 

 1) organ administracji rządowej wykonujący funkcje organu założycielskiego; 

 2) przedmiot działalności podstawowej; 

 3)  źródła przychodów; 

 4) przeznaczenie zysku. 

5. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego 

Rejestru Sądowego. 

Art. 24. 1. Instytucja gospodarki budżetowej może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na 

realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią. 

2. Podstawą gospodarki finansowej instytucji gospodarki budżetowej jest roczny plan finansowy, 

obejmujący: 

 1) przychody z prowadzonej działalności; 

 2) dotacje z budżetu państwa; 

 3) zestawienie kosztów: 

a) funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej, 

b) realizacji wyodrębnionych zadań

- z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych 

wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług; 

 4)  środki na wydatki majątkowe; 

 5) wynik finansowy; 

 6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku; 

 7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. 

3. Koszty instytucji gospodarki budżetowej mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych 

środków finansowych obejmujących uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu. 

4. Nowo tworzonej instytucji gospodarki budżetowej może być przyznana jednorazowa dotacja na 

pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. 

5. W planie finansowym instytucji gospodarki budżetowej mogą być dokonywane zmiany przychodów 

i kosztów w trakcie roku budżetowego po uzyskaniu zgody organu wykonującego funkcje organu 

założycielskiego, z tym  że nie mogą one spowodować zwiększenia dotacji z budżetu państwa i 

pogorszenia planowanego wyniku finansowego. O dokonanych zmianach należy niezwłocznie 

powiadomić Ministra Finansów. 

Art. 25. 1. Likwidując instytucję gospodarki budżetowej, organ wykonujący funkcje organu 

założycielskiego określa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, 

przeznaczenie mienia tej instytucji. 

2. Należności i zobowiązania likwidowanej instytucji gospodarki budżetowej przejmuje organ wykonujący funkcje organu założycielskiego. 

3. Należności i zobowiązania instytucji gospodarki budżetowej likwidowanej w celu przekształcenia w 

inną formę organizacyjno-prawną przejmuje utworzona jednostka. 

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do łączenia instytucji gospodarki budżetowej. 

Art. 26. 1. Instytucja gospodarki budżetowej działa na podstawie statutu nadanego przez organ 

wykonujący funkcje organu założycielskiego. 

2. Statut instytucji gospodarki budżetowej określa w szczególności: 

 1) nazwę i siedzibę tej instytucji; 

 2) przedmiot działalności podstawowej tej instytucji; 

 3)  źródła uzyskiwania przychodów tej instytucji; 

 4) tryb i zasady dokonywania zmian w statucie tej instytucji; 

 5) stan wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane tej instytucji; 

 6) zasady prowadzenia działalności innej niż podstawowa, jeżeli ta instytucja będzie prowadzić taką

działalność. 

3. Organizację wewnętrzną instytucji gospodarki budżetowej określa regulamin organizacyjny 

nadawany przez dyrektora instytucji gospodarki budżetowej. 

Art. 27. 1. Dyrektora instytucji gospodarki budżetowej powołuje i odwołuje organ wykonujący funkcje 

organu założycielskiego. 

2. Do zadań dyrektora instytucji gospodarki budżetowej należy: 

 1) zarządzanie instytucją gospodarki budżetowej; 

 2) reprezentowanie instytucji gospodarki budżetowej na zewnątrz; 

 3) przygotowanie i nadanie regulaminu organizacyjnego instytucji gospodarki budżetowej; 

 4) przygotowanie projektu rocznego planu finansowego; 

 5) przygotowanie rocznego sprawozdania instytucji  gospodarki budżetowej, w tym bilansu, rachunku 

zysków i strat. 

3. Projekt rocznego planu finansowego jest przekazywany organowi wykonującemu funkcje organu 

założycielskiego, w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy 

budżetowej. 

Art. 28. 1. Instytucja gospodarki budżetowej samodzielnie gospodaruje mieniem, kierując się zasadą

efektywności jego wykorzystania. 

2. Na mienie instytucji gospodarki budżetowej mogą składać się: 

 1) przeniesione na własność nieruchomości; 

 2) mienie stanowiące wyposażenie przekazane przez organ wykonujący funkcje organu 

założycielskiego w formie użyczenia; 

 3) mienie nabyte z własnych środków. 

3. Instytucja gospodarki budżetowej w celu zaciągnięcia zobowiązania przewyższającego 30 % 

rocznych przychodów jest obowiązana uzyskać zgodę organu wykonującego funkcje organu 

założycielskiego. 

4. Instytucja gospodarki budżetowej może zbywać środki trwałe. Zbycie (najem, dzierżawa, 

użyczenie) aktywów może nastąpić wyłącznie na zasadach określonych przez organ wykonujący funkcje 

organu założycielskiego, z uwzględnieniem przepisów o gospodarce nieruchomościami. 

5. Wartość majątku instytucji gospodarki budżetowej odzwierciedla fundusz instytucji gospodarki 

budżetowej. 

6. Fundusz instytucji gospodarki budżetowej zwiększa się lub zmniejsza o kwotę zmian wartości 

majątku będących skutkiem: 

 1) aktualizacji wyceny środków trwałych na podstawie odrębnych przepisów; 

 2) nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych; 

 3) łączenia i podziału instytucji gospodarki budżetowej na podstawie bilansów zamknięcia dzielonych 

lub łączonych jednostek. 

7. Fundusz instytucji gospodarki budżetowej zwiększa się o: 

 1) zysk pozostający w dyspozycji instytucji gospodarki budżetowej; 

 2)  środki z innych źródeł. Art. 29. 1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy. 

2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze  środków publicznych, a koszty są

ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych. 

3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej. 

4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister 

wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.

5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, których jedynym  źródłem 

przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa. 

6. Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy. 

7. Ze  środków państwowego funduszu celowego mogą być udzielane pożyczki jednostkom 

samorządu terytorialnego, jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi. 

8. Koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych 

środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa i pozostałości 

środków z okresów poprzednich. 

9. W planie finansowym państwowego funduszu celowego mogą być dokonywane zmiany polegające 

na zwiększeniu prognozowanych przychodów i odpowiednio kosztów. 

10. Zmiany planu finansowego państwowego funduszu celowego nie mogą powodować zwiększenia 

dotacji z budżetu państwa. 

11. Jeżeli państwowy fundusz celowy posiada zobowiązania wymagalne, w tym kredyty i pożyczki, 

zwiększenie przychodów w pierwszej kolejności przeznacza się na ich spłatę. 

12. Zmiany kwot przychodów i kosztów państwowego funduszu celowego ujętych w planie 

finansowym dokonuje odpowiednio minister lub organ dysponujący tym funduszem po uzyskaniu zgody 

Ministra Finansów i opinii sejmowej komisji do spraw budżetu. 

Art. 30. 1. Państwowe i samorządowe osoby prawne są tworzone na podstawie odrębnych ustaw. 

2. Podstawą gospodarki finansowej państwowych i samorządowych osób prawnych jest plan 

finansowy. 

3. Plany finansowe państwowych i samorządowych osób prawnych są sporządzane zgodnie z 

ustawami o ich utworzeniu, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. 

4. Projekty planów finansowych państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14, są

przekazywane Ministrowi Finansów w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad 

projektem ustawy budżetowej. 

Art. 31. Jednostki, o których mowa w art. 30 ust. 1, wyodrębniają w planach finansowych: 

 1) przychody z prowadzonej działalności; 

 2) dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego; 

 3) koszty, w tym: 

a) wynagrodzenia i składki od nich naliczane, 

b) płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań, 

c) zakup towarów i usług; 

 4)  środki na wydatki majątkowe; 

 5)  środki przyznane innym podmiotom; 

 6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku; 

 7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. 

Art. 32. Agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, dysponenci państwowych funduszy 

celowych oraz państwowe osoby prawne, o których mowa w art. 9 pkt 14, sporządzają plany finansowe w 

układzie zadaniowym na rok budżetowy i dwa kolejne lata. 

Rozdział 4 

Jawność i przejrzystość finansów publicznych

Art. 33. 1. Gospodarka środkami publicznymi jest jawna. 

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do  środków publicznych, których pochodzenie lub przeznaczenie 

zostało uznane za informację niejawną na podstawie odrębnych przepisów lub jeżeli wynika to z umów międzynarodowych. 

Art. 34. 1. Zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi jest realizowana przez: 

 1) jawność debaty budżetowej w Sejmie i Senacie oraz debat budżetowych w organach stanowiących 

jednostek samorządu terytorialnego; 

 2) jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w Sejmie i debat nad 

sprawozdaniami z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego; 

 3) podawanie do publicznej wiadomości: 

a) kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 

b) kwot dotacji udzielanych przez państwowe fundusze celowe, 

c) zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych, 

d) informacji o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne; 

 4) jawność debaty nad projektem uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki 

samorządu terytorialnego; 

 5) podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansów publicznych informacji 

dotyczących: 

a) zakresu zadań lub usług wykonywanych lub  świadczonych przez jednostkę oraz wysokości 

środków publicznych przekazanych na ich realizację, 

b) zasad i warunków świadczenia usług dla podmiotów uprawnionych, 

c) zasad odpłatności za świadczone usługi; 

 6) zapewnianie radnym danej jednostki samorządu terytorialnego dostępu do: 

a) dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych - z zachowaniem przepisów o 

rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych, 

b) informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej, 

c) sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni; 

 7) udostępnianie przez Narodowy Fundusz Zdrowia informacji o przychodach i kosztach oraz o 

świadczeniodawcach realizujących świadczenia opieki zdrowotnej, z którymi Fundusz zawarł umowy, 

o zakresie przedmiotowym umów oraz o sposobie ustalania ceny za zamówione świadczenia; 

 8) udostępnianie przez jednostki sektora finansów publicznych wykazu podmiotów spoza sektora 

finansów publicznych, którym ze  środków publicznych została udzielona dotacja, dofinansowanie 

realizacji zadania lub pożyczka, lub którym została umorzona należność wobec jednostki sektora 

finansów publicznych; 

 9) udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek 

organizacyjnych należących do sektora finansów publicznych; 

10) podejmowanie, w głosowaniu jawnym i imiennym, uchwał organu wykonawczego jednostki 

samorządu terytorialnego dotyczących gospodarowania środkami publicznymi; 

11) podawanie do publicznej wiadomości treści planów działalności, sprawozdań z wykonania planów 

działalności oraz oświadczeń o stanie kontroli zarządczej, o których mowa w art. 70. 

2. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości sprawozdanie z wykonania ustawy 

budżetowej przyjęte przez Radę Ministrów. 

Art. 35. Klauzule umowne dotyczące wyłączenia jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa 

w umowach zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych lub inne podmioty, o ile wynikające 

z umowy zobowiązanie jest realizowane lub przeznaczone do realizacji ze środków publicznych, uważa 

się za niezastrzeżone, z wyłączeniem informacji technicznych, technologicznych,  organizacyjnych 

przedsiębiorstwa lub innych posiadających wartość gospodarczą, w rozumieniu przepisów o zwalczaniu 

nieuczciwej konkurencji, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich w 

tajemnicy, lub w przypadku gdy jednostka sektora finansów publicznych wykaże,  że informacja stanowi 

tajemnicę przedsiębiorstwa z uwagi na to,  że wymaga tego istotny interes publiczny lub ważny interes 

państwa. 

Art. 36. 1. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości zbiorcze dane dotyczące: 

 1) ogółu operacji finansowych sektora finansów publicznych, obejmujące w szczególności dochody i 

wydatki, przychody i rozchody, zobowiązania i należności, gwarancje i poręczenia; 

 2) wykonania budżetu państwa za okresy miesięczne, w tym kwotę deficytu lub nadwyżki. 

2. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości w terminie, o którym mowa w art. 38, informacje obejmujące wykaz udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji, wskazując osoby 

prawne i fizyczne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, których te poręczenia 

i gwarancje dotyczą. 

3. Dyrektor izby skarbowej ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym wykaz osób prawnych i 

fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym umorzono 

zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłaty prolongacyjne w kwocie przewyższającej 5.000 zł, 

wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia. 

4. Podanie do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w ust. 3, nie narusza przepisów o 

tajemnicy skarbowej. 

5. Organy wydające decyzje o umorzeniu niepodatkowych należności budżetu państwa, o których 

mowa w art. 60, podają informację kwartalną o udzielonych umorzeniach do publicznej wiadomości w 

ogólnie dostępnym miejscu do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału. 

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania umorzonych kwot oraz 

termin ogłaszania wykazu, o którym mowa w ust. 3, a także organy obowiązane do przekazywania 

dyrektorowi izby skarbowej danych umożliwiających sporządzenie tego wykazu i termin ich 

przekazywania, uwzględniając rodzaje podmiotów, których informacje dotyczą. 

Art. 37. 1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego podaje do publicznej wiadomości w terminie: 

 1) do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału - kwartalną informację o wykonaniu 

budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki, oraz o udzielonych 

umorzeniach niepodatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60; 

 2) o którym mowa w art. 38 - informację obejmującą: 

a) dane dotyczące wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w poprzednim roku 

budżetowym, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki, 

b) kwotę wykorzystanych środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, 

c) kwotę zobowiązań, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 4, 

d) kwoty dotacji otrzymanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz kwoty dotacji 

udzielonych innym jednostkom samorządu terytorialnego, 

e) wykaz udzielonych poręczeń i gwarancji, z wymienieniem podmiotów, których gwarancje i 

poręczenia dotyczą, 

f) wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości 

prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono 

spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości 

umorzonych kwot i przyczyn umorzenia, 

g) wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości 

prawnej, którym udzielono pomocy publicznej. 

2. Podanie do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f, nie narusza 

przepisów o tajemnicy skarbowej. 

Art. 38. Minister Finansów ogłasza, w terminie do dnia 31 maja roku następnego, w drodze 

obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski": 

 1) kwotę i relację do produktu krajowego brutto: 

a) państwowego długu publicznego, 

b) długu Skarbu Państwa, 

c) niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa, 

 2) kwotę niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostki sektora 

finansów publicznych 

- według stanu na koniec roku budżetowego. 

Art. 39. 1. Dochody publiczne, wydatki publiczne i przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, 

oraz środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, klasyfikuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, według: 

 1) działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności; 

 2) paragrafów - określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w 

art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. 

2. Wydatki publiczne klasyfikuje się również według dodatkowej klasyfikacji określającej kody 

wydatków strukturalnych. 3. Przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, oraz rozchody, o których mowa w art. 6 ust. 2, 

klasyfikuje się według paragrafów określających źródło przychodu lub rodzaj rozchodu. 

4. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia: 

 1) szczegółową klasyfikację dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, z uwzględnieniem Polskiej Klasyfikacji Działalności; 

 2) szczegółową klasyfikację wydatków strukturalnych, o których mowa w ust. 2, uwzględniając potrzebę

identyfikacji wydatków strukturalnych, ponoszonych przez jednostki sektora finansów publicznych. 

5. Minister Finansów może określić w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, klasyfikację

wydatków o większej szczegółowości niż określona w ust. 1 dla zadań z zakresu bezpieczeństwa 

wewnętrznego i zewnętrznego, z uwzględnieniem specyfiki jednostek realizujących zadania z tego 

zakresu. 

Art. 40. 1. Jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o 

rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w niniejszej ustawie. 

2. Plany kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek 

budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz 

państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej 

powinny uwzględniać, że: 

 1) dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu, którego 

dotyczą; 

 2) ujmuje się również wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów i wydatków, a w 

zakresie wydatków i kosztów - także zaangażowanie środków; 

 3) odsetki od nieterminowych płatności nalicza się i ewidencjonuje nie później niż na koniec każdego 

kwartału; 

 4) wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych dokonuje się nie później niż

na koniec kwartału. 

3. Szczególne zasady rachunkowości dla jednostek, o których mowa w ust. 2, dotyczą: 

 1) ewidencji wykonania budżetu; 

 2) ewidencji wykonania budżetu w układzie zadaniowym; 

 3) ewidencji aktywów trwałych stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu 

terytorialnego; 

 4) wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów; 

 5) sporządzania sprawozdań finansowych oraz odbiorców tych sprawozdań. 

4. Minister Finansów określi: 

 1) w drodze rozporządzeń: 

a) szczególne zasady rachunkowości, o których mowa w ust. 3, oraz plany kont, o których mowa w 

ust. 2, 

b) zasady rachunkowości oraz plany kont dla organów podatkowych jednostek samorządu 

terytorialnego, 

 2) w drodze zarządzenia - zasady rachunkowości oraz plany kont dla organów podatkowych podległych 

Ministrowi Finansów, w zakresie poboru i rozliczenia podatków, opłat, wpłat z zysku przedsiębiorstw 

państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz innych niepodatkowych należności 

budżetowych, do których ustalania lub określania są uprawnione organy podatkowe 

- uwzględniając potrzebę zapewnienia przejrzystości planów kont oraz charakter działalności prowadzonej 

przez te jednostki. 

Art. 41. 1. Jednostki sektora finansów publicznych sporządzają sprawozdania z wykonania 

procesów, o których mowa w art. 3. 

2. Minister Finansów, po zasięgnięciu opinii Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, określi, w 

drodze rozporządzenia: 

 1) rodzaje, formy, terminy i sposoby sporządzania sprawozdań: 

a) z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 

b) z wykonania planów finansowych jednostek budżetowych, 

c) z dochodów i wydatków na rachunkach, o których mowa w art. 163 i art. 223, 

d) z wykonania planów finansowych samorządowych zakładów budżetowych, 

e) z wykonania planów finansowych agencji wykonawczych, f) z wykonania planów finansowych instytucji gospodarki budżetowej, 

g) z wykonania planów finansowych państwowych funduszy celowych, 

h) o stanie środków finansowych na rachunkach bankowych jednostek samorządu terytorialnego, 

i) z wykonania planów finansowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, 

j) z poniesionych przez jednostki sektora finansów publicznych wydatków strukturalnych; 

 2) jednostki obowiązane do sporządzania poszczególnych sprawozdań, o których mowa w pkt 1, oraz 

odbiorców tych sprawozdań; 

 3) rodzaje i zasady sporządzania sprawozdań w zakresie zobowiązań wynikających z umów o 

partnerstwie publiczno-prywatnym zawieranych na podstawie odrębnych ustaw przez podmioty 

sektora finansów publicznych. 

3. Minister Finansów może, w drodze rozporządzenia, określić wykaz zadań budżetowych 

grupujących wydatki według celów, a także szczegółowy sposób i terminy sporządzania przez 

dysponentów materiałów do informacji, o których mowa w art. 182 ust. 6, uwzględniając właściwość

podmiotów i dysponentów realizujących zadania budżetowe oraz zakres przedmiotowy tych zadań. 

4. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje, formy, terminy i sposoby 

sporządzania przez państwowe jednostki budżetowe, dysponentów państwowych funduszy celowych, 

agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz państwowe osoby prawne, o których mowa 

w art. 9 pkt 14, sprawozdań z wykonania planów finansowych w układzie zadaniowym. 

5. Minister Finansów, po zasięgnięciu opinii Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, określi, w 

drodze rozporządzenia: 

 1) rodzaje, formy, terminy i sposoby sporządzania przez jednostki sektora finansów publicznych

sprawozdań w zakresie ogółu operacji finansowych, w szczególności w zakresie należności i 

zobowiązań, w tym państwowego długu publicznego oraz udzielonych poręczeń i gwarancji; 

 2) odbiorców sprawozdań, o których mowa w pkt 1. 

6. Minister Finansów, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 2, 4 i 5, uwzględni 

konieczność określenia wzorów formularzy sprawozdań i stopnia szczegółowości danych umożliwiających 

podanie do publicznej wiadomości informacji, o których mowa w art. 36 ust. 1 oraz w art. 38 pkt 1, a także 

sporządzenie informacji z wykonania budżetu państwa. 

7. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego gromadzi i przetwarza dane oraz sporządza zbiorcze 

sprawozdania w zakresie sprawozdań określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie ust. 5. 

Rozdział 5 

Zasady gospodarowania środkami publicznymi

Art. 42. 1. Sposób gromadzenia  środków publicznych z poszczególnych tytułów określają odrębne 

ustawy. 

2. Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na 

finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. 

3. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się do: 

 1) wydatków finansowanych z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, o ile 

umowa tak stanowi; 

 2) wydatków finansowanych ze środków europejskich; 

 3) wydatków finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 i 6. 

4. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się również do kosztów ponoszonych przez 

jednostki prowadzące działalność gospodarczą, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej 

oraz inne państwowe osoby prawne i samorządowe zakłady budżetowe. 

Art. 43. Prawo realizacji zadań finansowanych ze  środków publicznych przysługuje ogółowi 

podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. 

Art. 44. 1. Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w: 

 1) ustawie budżetowej; 

 2) uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego; 

 3) planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych. 

2. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. 

3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane: 

 1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: 

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, 

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów; 

 2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań; 

 3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. 

4. Jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy 

lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne 

przepisy nie stanowią inaczej. 

Art. 45. Ze środków publicznych nie można tworzyć fundacji na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 

1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203, z późn. zm.

2)

 .(

Art. 46. 1. Jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w 

danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków lub kosztów jednostki, pomniejszonej o wydatki 

na wynagrodzenia i uposażenia, składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz  Pracy, inne składki i 

opłaty obligatoryjne oraz płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich, z 

zastrzeżeniem art. 136 ust. 4 i art. 153. 

2. Dysponent części budżetowej lub zarząd jednostki samorządu terytorialnego może ustalić dla 

podległych lub nadzorowanych jednostek dodatkowe ograniczenia zaciągania zobowiązań lub 

dokonywania wydatków. 

Art. 47. Podmiot wnioskujący o przyznanie  środków publicznych na realizację wyodrębnionego 

zadania powinien przedstawić ofertę wykonania zadania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, 

gwarantującą wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy. 

Art. 48. Jednostki sektora finansów publicznych, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 9 

pkt 1, 3 i 4, mogą dokonywać lokat wolnych  środków, z wyjątkiem  środków pochodzących z dotacji z 

budżetu: 

 1) w skarbowych papierach wartościowych; 

 2) w obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego; 

 3) na rachunkach bankowych w bankach mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 

Art. 49. 1. Jednostki sektora finansów publicznych, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 

9 pkt 2, nie mogą posiadać, obejmować lub nabywać udziałów lub akcji w spółkach ani nabywać obligacji 

emitowanych przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a także 

udziałów w spółdzielniach, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej, z zastrzeżeniem ust. 2. 

2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa przejmuje od jednostek sektora finansów publicznych, 

z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 9 pkt 2, akcje i udziały w spółkach oraz obligacje 

wyemitowane przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz 

wykonuje wynikające z nich uprawnienia Skarbu Państwa. 

Art. 50. 1. Przedstawiane Radzie Ministrów projekty aktów prawnych, których skutkiem finansowym 

może być zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów publicznych w 

stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, wymagają: 

 1) określenia wysokości tych skutków; 

 2) wskazania źródeł ich sfinansowania; 

 3) opisu celów nowych zadań i mierników określających stopień realizacji celów. 

2. Projekt ustawy skutkującej zmianą poziomu dochodów lub wydatków jednostek samorządu 

terytorialnego wymaga określenia wysokości skutków tych zmian, wskazania  źródeł ich sfinansowania 

oraz zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

3. Rada Ministrów, przekazując do Sejmu projekt ustawy, o którym mowa w ust. 2, dołącza opinię

Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

Art. 51. 1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych  źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani 

roszczeń tych osób wobec państwa. 

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do: 

 1) jednostek samorządu terytorialnego; 

 2) pozostałych jednostek sektora finansów publicznych. 

Art. 52. 1. Ujęte w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego i planach 

finansowych jednostek budżetowych: 

 1) dochody oraz przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 

 2) wydatki oraz łączne rozchody - stanowią nieprzekraczalny limit. 

2. Ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych: 

 1) przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 

 2) koszty - mogą ulec zwiększeniu, jeżeli: 

a) zrealizowano przychody wyższe od prognozowanych, 

b) zwiększenie kosztów nie spowoduje zwiększenia dotacji z budżetu lub zwiększenia planowanego 

stanu zobowiązań. 

3. Zmiany w zakresie przychodów i kosztów, o których mowa w ust. 2, wymagają dokonania zmian w 

rocznym planie finansowym. 

Art. 53. 1. Kierownik jednostki sektora finansów publicznych, zwany dalej "kierownikiem jednostki", 

jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki. 

2. Kierownik jednostki może powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej 

pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w 

formie odrębnego imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym tej jednostki. 

Art. 54. 1. Głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych, zwanym dalej "głównym 

księgowym", jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w 

zakresie: 

 1) prowadzenia rachunkowości jednostki; 

 2) wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi; 

 3) dokonywania wstępnej kontroli: 

a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, 

b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych. 

2. Głównym księgowym, z zastrzeżeniem ust. 9, może być osoba, która: 

 1) ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa 

członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym  Handlu (EFTA) - strony umowy o 

Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba  że odrębne ustawy uzależniają zatrudnienie w 

jednostce sektora finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego; 

 2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych;

 3) nie była prawomocnie skazana za przestępstwo przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi 

gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, 

przeciwko wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo skarbowe; 

 4) posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania 

obowiązków głównego księgowego; 

 5) spełnia jeden z poniższych warunków: 

a) ukończyła ekonomiczne jednolite studia magisterskie, ekonomiczne wyższe studia zawodowe, 

uzupełniające ekonomiczne studia magisterskie lub ekonomiczne studia podyplomowe i posiada 

co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości, 

b) ukończyła średnią, policealną lub pomaturalną szkołę ekonomiczną i posiada co najmniej 6-letnią

praktykę w księgowości, 

c) jest wpisana do rejestru biegłych rewidentów na podstawie odrębnych przepisów, 

d) posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo 

świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, 

wydane na podstawie odrębnych przepisów. 

3. Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli, o której mowa w ust. 1 pkt 3, 

jest jego podpis złożony na dokumentach dotyczących danej operacji. Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że: 

 1) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny 

prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem; 

 2) nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości 

dokumentów dotyczących tej operacji; 

 3) zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki. 

4. Główny księgowy, w razie ujawnienia nieprawidłowości w zakresie określonym w ust. 3, zwraca 

dokument właściwemu rzeczowo pracownikowi, a w razie nieusunięcia nieprawidłowości odmawia jego 

podpisania. 

5. O odmowie podpisania dokumentu i jej przyczynach główny księgowy zawiadamia pisemnie 

kierownika jednostki. Kierownik jednostki może wstrzymać realizację zakwestionowanej operacji albo 

wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji. 

6. Jeżeli kierownik jednostki wyda polecenie realizacji zakwestionowanej operacji, niezwłocznie 

zawiadamia o tym w formie pisemnej dysponenta części budżetowej, a w przypadku jednostki samorządu 

terytorialnego i jednostek wymienionych w art. 9 pkt 3, 4, 10, 13 i 14, dla których organem założycielskim 

jest jednostka samorządu terytorialnego - zarząd jednostki samorządu terytorialnego, uzasadniając 

realizację zakwestionowanej operacji. W przypadku gdy polecenie wyda wójt, burmistrz, prezydent miasta, 

starosta lub marszałek województwa, zawiadamia on organ stanowiący jednostki samorządu 

terytorialnego oraz właściwą regionalną izbę obrachunkową. 

7. W celu realizacji swoich zadań główny księgowy ma prawo: 

 1)  żądać od kierowników innych komórek organizacyjnych jednostki udzielania w formie ustnej lub 

pisemnej niezbędnych informacji i wyjaśnień, jak również udostępnienia do wglądu dokumentów i 

wyliczeń będących źródłem tych informacji i wyjaśnień; 

 2) wnioskować do kierownika jednostki o określenie trybu, zgodnie z którym mają być wykonywane 

przez inne komórki organizacyjne jednostki prace niezbędne do zapewnienia prawidłowości 

gospodarki finansowej oraz ewidencji księgowej, kalkulacji kosztów i sprawozdawczości finansowej. 

8. Przepisy dotyczące głównego księgowego stosuje się odpowiednio do głównego księgowego 

budżetu państwa, głównego księgowego części budżetowej oraz skarbnika (głównego księgowego 

budżetu jednostki samorządu terytorialnego). 

9. Głównym księgowym placówki zagranicznej podległej ministrowi właściwemu do spraw 

zagranicznych może być osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 2 pkt 1-4, posiada 

wykształcenie  średnie oraz ukończyła z wynikiem pozytywnym kurs administracyjno-finansowy 

organizowany przez urząd obsługujący ministra właściwego do spraw zagranicznych. 

Art. 55. Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji 

rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być

umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. 

Art. 56. 1. Należności, o których mowa w art. 55, mogą być umarzane w całości, jeżeli: 

 1) osoba fizyczna - zmarła, nie pozostawiając  żadnego majątku albo pozostawiła majątek 

niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo pozostawiła przedmioty 

codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6.000 zł; 

 2) osoba prawna - została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku 

majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie 

przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie; 

 3) zachodzi uzasadnione przypuszczenie,  że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty 

wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało 

się nieskuteczne; 

 4) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji; 

 5) zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny. 

2. W przypadku gdy oprócz dłużnika głównego są zobowiązane inne osoby, należności, o których 

mowa w ust. 1, mogą zostać umorzone tylko wtedy, gdy warunki umarzania są spełnione wobec 

wszystkich zobowiązanych. 

Art. 57. Na wniosek dłużnika: 

 1) należności mogą być umarzane w części,  2) mogą zostać odroczone terminy spłaty całości lub części należności, 

 3) płatność całości lub części należności może zostać rozłożona na raty 

- w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności 

możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym interesem Skarbu Państwa. 

Art. 58. 1. Do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłat należności, o których 

mowa w art. 55, są uprawnieni: 

 1) minister właściwy do spraw Skarbu Państwa - w odniesieniu do należności Skarbu Państwa 

wynikających ze stosunków prawnych, w zakresie których jest on właściwy; 

 2) kierownik państwowej jednostki budżetowej - w odniesieniu do pozostałych należności 

przypadających tej jednostce budżetowej, jeżeli wartość należności głównej nie przekracza kwoty 

40.000 zł; 

 3) dysponent państwowego funduszu celowego - w odniesieniu do należności tego funduszu; 

 4) dysponent części budżetowej - w pozostałych przypadkach. 

2. Umorzenie należności oraz odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo rozłożenie 

płatności całości lub części należności na raty następuje, w formie pisemnej, na podstawie przepisów 

prawa cywilnego. 

3. W przypadkach, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1, 2 i 4, umorzenie należności następuje w 

formie jednostronnego oświadczenia woli. 

4. Przepisy ust. 1-3 oraz art. 55-57 stosuje się odpowiednio do umarzania, odraczania lub 

rozkładania na raty spłat odsetek od tych należności oraz do umarzania, odraczania lub rozkładania na

raty spłat innych należności ubocznych. 

5. Przepisów ust. 1-4 oraz art. 55-57 nie stosuje się do należności, których umarzanie, odraczanie 

terminów spłaty oraz rozkładanie spłaty na raty określają odrębne przepisy. 

6. Dysponent części budżetowej lub dysponent państwowego funduszu celowego może wyrazić

zgodę na niedochodzenie należności budżetu państwa z tytułu umowy cywilnoprawnej, której kwota wraz 

z odsetkami nie przekracza 100 zł. 

Art. 59. 1. W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym 

należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego 

lub jej jednostkom podległym, mogą być umarzane albo ich spłata może być odraczana lub rozkładana na 

raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, z 

zastrzeżeniem ust. 4. 

2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określi szczegółowe zasady, sposób i tryb 

udzielania ulg, o których mowa w ust. 1, warunki dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w 

których ulga stanowić będzie pomoc publiczną, oraz wskaże organ lub osobę uprawnione do udzielania 

tych ulg. 

3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały, postanowić o 

stosowaniu z urzędu ulg, o których mowa w ust. 1, w przypadku wystąpienia okoliczności wymienionych w 

art. 56 ust. 1. 

4. Do należności cywilnoprawnych powstałych w związku z realizacją zadań z zakresu administracji 

rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami stosuje się

przepisy art. 55-58, z tym  że uprawnienia kierownika państwowej jednostki budżetowej przysługują

zarządowi jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 60. Środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze 

publiczno-prawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa albo budżetu jednostki 

samorządu terytorialnego: 

 1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie; 

 2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych; 

 4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych; 

 5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych; 

 6) należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem 

środków europejskich;  7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych 

ustaw; 

 8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu 

administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi 

ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa. 

Art. 61. 1. Organami pierwszej instancji właściwymi do wydawania decyzji w odniesieniu do 

należności, o których mowa w art. 60, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej, są: 

 1) w stosunku do należności budżetu państwa - minister, wojewoda oraz inni dysponenci części 

budżetowych, a w przypadku płatności w ramach programów finansowanych ze  środków 

europejskich - instytucje zarządzające, pośredniczące lub wdrażające, będące jednostkami sektora 

finansów publicznych, jeżeli instytucja pośrednicząca lub wdrażająca posiada upoważnienie od 

instytucji zarządzającej, lub - w przypadku instytucji wdrażającej - od instytucji pośredniczącej; 

 2) w stosunku do należności budżetów jednostek samorządu terytorialnego - wójt, burmistrz, prezydent 

miasta, starosta albo marszałek województwa. 

2. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przysługuje odwołanie. 

3. Organami odwoławczymi są: 

 1) Minister Finansów - od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez wojewodę; 

 2) organ pełniący funkcję instytucji zarządzającej w rozumieniu ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o 

zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712), zwanej dalej "ustawą o 

zasadach prowadzenia polityki rozwoju" - od decyzji wydanej przez instytucję pośredniczącą lub 

wdrażającą; 

 3) organ pełniący funkcję instytucji zarządzającej w rozumieniu ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o

wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu 

Rybackiego (Dz. U. Nr 72, poz. 619) - od decyzji wydanej przez instytucję pośredniczącą; 

 4) samorządowe kolegium odwoławcze - od decyzji, o których mowa w ust. 1 pkt 2; 

 5) organ wyższego stopnia - od decyzji wydanej przez inny organ lub innego dysponenta części 

budżetowej. 

4. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub instytucję zarządzającą nie służy 

odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o 

ponowne rozpatrzenie sprawy. 

5. Do wniosku, o którym mowa w ust. 4, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od 

decyzji. 

Art. 62. 1. Zobowiązania z tytułu należności, o których mowa w art. 60, oraz zobowiązania wraz z 

odsetkami za zwłokę stanowiące dochód budżetu państwa podlegają, na wniosek zobowiązanego, 

potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa 

z tytułu: 

 1) prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. 

- Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.

3)

), zwanej dalej "Kodeksem cywilnym"; 

 2) prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 

417 Kodeksu cywilnego; 

 3) nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub 

wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami; 

 4) odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na 

podstawie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, 

z późn. zm.

4)

 ;(

 5) odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych 

wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego; 

 6) odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej. 

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do wzajemnych, bezspornych i wymagalnych wierzytelności 

zobowiązanego wobec państwowych jednostek budżetowych z tytułu zamówień wykonanych przez niego 

na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem  że 

potrącenie jest dokonywane przez tego zobowiązanego i z tej wierzytelności. 

3. Potrącenia z tytułów wymienionych w ust. 1 i 2 można również dokonać z urzędu. 

4. Potrącenie następuje z dniem:  1) złożenia wniosku, który został uwzględniony; 

 2) wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu. 

5. Odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji. 

6. Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. 

7. Jednostka budżetowa, której zobowiązanie zostało potrącone z wierzytelności zobowiązanego, 

jest zobowiązana wpłacić równowartość wygasłego zobowiązania do właściwego organu w terminie 7 dni 

od dnia dokonania potrącenia. Od niewpłaconej w terminie równowartości wygasłego zobowiązania 

nalicza się odsetki ustawowe. 

Art. 63. 1. Uprawnienie, o którym mowa w art. 62 ust. 1, przysługuje również zobowiązanemu w 

stosunku do gminy, powiatu lub województwa, z tytułu: 

 1) nabycia przez gminę, powiat lub województwo nieruchomości na cele uzasadniające jej 

wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie odrębnych ustaw; 

 2) odszkodowania orzeczonego w decyzji wydanej przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę

lub marszałka województwa. 

2. Przepisy art. 62 ust. 2-7 stosuje się odpowiednio. 

Art. 64. 1. Właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może udzielać określonych w art. 55 ulg w 

spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60. 

2. Właściwy organ, na wniosek zobowiązanego prowadzącego działalność gospodarczą, może 

udzielać określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60 pkt 

1-6, które: 

 1) nie stanowią pomocy publicznej; 

 2) stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących 

aktach prawa Wspólnot Europejskich dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis; 

 3) stanowią pomoc publiczną: 

a) udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne 

zdarzenia, 

b) udzielaną w celu zapobieżenia poważnym zakłóceniom w gospodarce o charakterze 

ponadsektorowym lub ich likwidacji, 

c) udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia 

gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim, 

d) udzielaną w celu promowania i wspierania kultury i dziedzictwa narodowego, nauki oraz oświaty, 

e) będącą rekompensatą za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na 

podstawie odrębnych przepisów, 

f) na szkolenia, 

g) na zatrudnienie, 

h) na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, 

i) na restrukturyzację, 

j) na ochronę środowiska, 

k) na prace badawczo-rozwojowe, 

l) regionalną. 

3. Ulgi w spłacie zobowiązań, określone w art. 55, w przypadku wymienionym w ust. 2 pkt 3 lit. a 

mogą być udzielane jako pomoc indywidualna albo w ramach programów pomocowych określonych w 

odrębnych przepisach. 

4. Ulgi w spłacie zobowiązań, określone w art. 55, w przypadku wymienionym w ust. 2 pkt 3 lit. b-e, 

lit. j oraz lit. k mogą być udzielane jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub 

samorządowymi albo pomoc udzielana w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych 

przepisach. 

Art. 65. Do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania z tytułu należności, o których mowa w art. 

60 pkt 1-6, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. 

Art. 66. Do egzekucji należności, o których mowa w art. 60, mają zastosowanie przepisy o 

postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Art. 67. Do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą

ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego 

(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.

5)

) i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 

sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.

6)

 .(

Rozdział 6 

Kontrola zarządcza oraz koordynacja kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów 

publicznych

Art. 68. 1. Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań

podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, 

oszczędny i terminowy. 

2. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności: 

 1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; 

 2) skuteczności i efektywności działania; 

 3) wiarygodności sprawozdań; 

 4) ochrony zasobów; 

 5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania; 

 6) efektywności i skuteczności przepływu informacji; 

 7) zarządzania ryzykiem. 

Art. 69. 1. Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej 

należy do obowiązków: 

 1) ministra w kierowanych przez niego działach administracji rządowej, zwanego dalej "ministrem 

kierującym działem", z zastrzeżeniem ust. 2; 

 2) wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego zarządu jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 3) kierownika jednostki. 

2. Minister Sprawiedliwości zapewnia funkcjonowanie adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli 

zarządczej w kierowanym przez niego dziale administracji rządowej, w zakresie spraw niezastrzeżonych 

odrębnymi przepisami do kompetencji innych organów państwowych i z uwzględnieniem zasady 

niezawisłości sędziowskiej. 

3. Minister Finansów określi w formie komunikatu i ogłosi, w Dzienniku Urzędowym Ministra 

Finansów, standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych, zgodne z międzynarodowymi 

standardami. 

4. Minister Finansów może określić w formie komunikatu i ogłosić, w Dzienniku Urzędowym Ministra 

Finansów, szczegółowe wytyczne w zakresie kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych. 

5. Minister kierujący działem może określić w formie komunikatu i ogłosić, w dzienniku urzędowym 

ministra, szczegółowe wytyczne w zakresie kontroli  zarządczej dla kierowanych przez niego działów 

administracji rządowej. 

Art. 70. 1. Minister kierujący działem sporządza, do końca listopada każdego roku, plan działalności 

na rok następny dla kierowanych przez niego działów administracji rządowej. 

2. Plan działalności zawiera w szczególności określenie celów w ramach poszczególnych zadań

budżetowych wraz ze wskazaniem podzadań służących osiągnięciu celów oraz mierniki określające 

stopień realizacji celu i ich planowane wartości. 

3. Minister kierujący działem sporządza do końca kwietnia każdego roku sprawozdanie z wykonania 

planu działalności oraz składa oświadczenie o stanie kontroli zarządczej za poprzedni rok w zakresie 

kierowanych przez niego działów administracji rządowej. 

4. Minister kierujący działem może zobowiązać kierownika jednostki w dziale do sporządzania planu 

działalności na rok następny dla tej jednostki oraz sporządzania sprawozdania z wykonania planu 

działalności i składania oświadczenia o stanie kontroli zarządczej za poprzedni rok w zakresie kierowanej 

przez niego jednostki. 

5. Plan działalności, sprawozdanie z wykonania planu działalności oraz oświadczenie o stanie kontroli zarządczej podlegają publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej. 

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, wzór oświadczenia o stanie kontroli 

zarządczej, biorąc pod uwagę cele kontroli zarządczej oraz zakres odpowiedzialności za jej 

funkcjonowanie. 

7. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania oraz elementy planu 

działalności i sprawozdania z wykonania planu działalności, mając na uwadze potrzebę zapewnienia 

przejrzystości informacji zawartych w tych dokumentach. 

Art. 71. Do zadań Ministra Finansów w zakresie koordynacji kontroli  zarządczej w jednostkach 

sektora finansów publicznych należy w szczególności: 

 1) upowszechnianie standardów, o których mowa w art. 69 ust. 3; 

 2) wydawanie wytycznych; 

 3) współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami; 

 4) współpraca z komitetami audytu, o których mowa w art. 288. 

DZIAŁ II 

Państwowy dług publiczny

Rozdział 1 

Przepisy ogólne

Art. 72. 1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z 

następujących tytułów: 

 1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; 

 2) zaciągniętych kredytów i pożyczek; 

 3) przyjętych depozytów; 

 4) wymagalnych zobowiązań: 

a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji 

administracyjnych, 

b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą

dłużnikiem. 

2. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób klasyfikacji tytułów 

dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, 

uwzględniając podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności. 

Art. 73. 1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek 

sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego 

sektora. 

2. Przez wartość nominalną zobowiązania rozumie się wartość nominalną: 

 1) wyemitowanych papierów wartościowych; 

 2) zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania, to jest kwotę świadczenia głównego, należną

do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania. 

3. Wartość nominalna zobowiązań indeksowanych lub kapitalizowanych odpowiada początkowej 

wartości nominalnej z uwzględnieniem przyrostu kapitału, wynikającego z indeksacji lub kapitalizacji, 

naliczonego na koniec okresu sprawozdawczego. 

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się do obliczania kwot niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i 

gwarancji niezaliczanych do państwowego długu publicznego, a także odpowiednio do obliczania długu 

Skarbu Państwa oraz kwot niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji niezaliczanych do 

długu Skarbu Państwa. 

5. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób ustalania: 

 1) wartości zobowiązań zaliczanych do: 

a) państwowego długu publicznego, 

b) długu Skarbu Państwa, 

 2) wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji - uwzględniając klasyfikację tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego oraz 

konieczność prawidłowego obliczenia relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego 

brutto. 

Art. 74. 1. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie 

przestrzegania zasady stanowiącej,  że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60 % wartości 

rocznego produktu krajowego brutto. 

2. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad stanem długu Skarbu Państwa w celu zapewnienia 

przestrzegania zasady, o której mowa w ust. 1. 

3. Minister Finansów sprawuje kontrolę, o której mowa w ust. 1 i 2, w szczególności przez 

sprawdzanie realizacji obowiązków wynikających z art. 86. 

4. Minister Finansów, w związku ze sprawowaną kontrolą, o której mowa w ust. 1 i 2, ma prawo 

żądania od jednostek sektora finansów publicznych dodatkowych informacji o bieżącym i prognozowanym 

zadłużeniu tych jednostek oraz o strukturze zadłużenia. 

5. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowej realizacji obowiązków wynikających z art. 86 Minister 

Finansów informuje o nieprawidłowościach organy nadzoru nad działalnością jednostek sektora finansów 

publicznych. 

Art. 75. 1. Minister Finansów opracowuje czteroletnią strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa 

oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny, uwzględniając w szczególności: 

 1) uwarunkowania zarządzania długiem związane ze stabilnością makroekonomiczną gospodarki; 

 2) analizę poziomu państwowego długu publicznego; 

 3) prognozy poziomu państwowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa; 

 4) prognozy kosztów obsługi długu Skarbu Państwa; 

 5) kształtowanie struktury zadłużenia; 

 6) prognozy i analizę niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa. 

2. Dokument, o którym mowa w ust. 1, Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów do 

zatwierdzenia. 

3. Rada Ministrów po zatwierdzeniu dokumentu, o którym mowa w ust. 1, przedstawia go Sejmowi 

wraz z uzasadnieniem projektu ustawy budżetowej. 

Rozdział 2 

Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

Art. 76. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na  środki 

finansowe niezbędne do sfinansowania: 

 1) deficytu: 

a) budżetu państwa, 

b) budżetu środków europejskich; 

 2) rozchodów budżetu państwa. 

Art. 77. Minister Finansów w celu sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz w 

związku z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa jest upoważniony do: 

 1) zaciągania zobowiązań finansowych w imieniu Skarbu Państwa, w szczególności w drodze emisji 

papierów wartościowych oraz zaciągania pożyczek i kredytów na rynku krajowym i zagranicznym; 

 2) spłaty zaciągniętych zobowiązań, o których mowa w pkt 1; 

 3) przeprowadzania innych operacji finansowych związanych z zarządzaniem długiem, w tym operacji 

związanych z finansowymi instrumentami pochodnymi; 

 4) zarządzania nadwyżką budżetu środków europejskich. 

Art. 78. 1. Minister Finansów realizuje zadania wynikające z zarządzania długiem Skarbu Państwa w 

szczególności przez: 

 1) dokonywanie czynności prawnych i faktycznych związanych z: 

a) pozyskiwaniem zwrotnych środków finansujących potrzeby pożyczkowe budżetu państwa, 

b) obsługą zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych oraz zaciągniętych kredytów i pożyczek; 

 2) zarządzanie wolnymi  środkami budżetu państwa, a także zarządzanie pasywami finansowymi oraz 

aktywami finansowymi Skarbu Państwa, w tym  środkami publicznymi wyodrębnionymi w związku z 

zarządzaniem długiem Skarbu Państwa. 

2. Zarządzanie wolnymi  środkami, o których mowa w ust. 1 pkt 2, obejmuje w  szczególności ich 

lokowanie na rynku finansowym. 

3. Zarządzanie pasywami finansowymi oraz aktywami finansowymi, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 

obejmuje w szczególności wykonywanie operacji i działań na rynkach finansowych, które wpływają na 

zmianę struktury zadłużenia Skarbu Państwa, w celu: 

 1) zwiększenia bezpieczeństwa finansowego potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 

 2) obniżenia ryzyka lub kosztów obsługi długu Skarbu Państwa; 

 3) realizacji innych zadań związanych z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa, określonych w 

dokumencie, o którym mowa w art. 75 ust. 1. 

Art. 79. 1. Z chwilą wykupu skarbowe papiery wartościowe podlegają umorzeniu. 

2. Nie podlegają umorzeniu skarbowe papiery wartościowe nabywane przez Skarb Państwa w celu 

zarządzania długiem Skarbu Państwa. 

Art. 80. 1. Skarb Państwa może zaciągać pożyczki i kredyty wyłącznie na finansowanie potrzeb 

pożyczkowych budżetu państwa, z zastrzeżeniem art. 81. 

2. W imieniu Skarbu Państwa pożyczki i kredyty może zaciągać, z zastrzeżeniem ust. 3, wyłącznie 

Minister Finansów. 

3. W przypadku zaciągania pożyczki lub kredytu w drodze umowy, w tym umowy międzynarodowej, 

zgodnie z którą wymagane jest, aby organem działającym w imieniu pożyczkobiorcy (kredytobiorcy) była 

Rada Ministrów, upoważnia ona Ministra Finansów do podpisania umowy i określa warunki jej 

wykonywania. 

Art. 81. 1. Na wniosek Rady Polityki Pieniężnej Skarb Państwa może zaciągać średnioterminowe 

pożyczki i kredyty od Wspólnoty Europejskiej i jej państw członkowskich w celu wsparcia bilansu 

płatniczego. 

2. Na wniosek Rady Unii Europejskiej Skarb Państwa może uczestniczyć w udzieleniu pożyczki na 

wsparcie bilansu płatniczego innego państwa członkowskiego, na zasadach określanych w ustawie 

budżetowej. 

Art. 82. Kwota zaciągniętych pożyczek i kredytów, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 ust. 1, nie 

może przekroczyć limitów określonych w ustawie budżetowej. 

Art. 83. 1. Minister Finansów może dokonywać lokat w złotych i walutach obcych oraz 

przeprowadzać inne operacje finansowe w Narodowym Banku Polskim lub innym banku. 

2. W przypadku zawierania transakcji na instrumentach pochodnych, dla których zawarto umowę

zabezpieczającą, Minister Finansów może otworzyć w Narodowym Banku Polskim lub innym banku 

odrębny rachunek bankowy dla wnoszonego zabezpieczenia  w pieniądzu. Minister Finansów zwraca 

zabezpieczenie wniesione w pieniądzu, wraz z odsetkami, w wysokości i w terminach wynikających z 

umowy zabezpieczającej. 

3. Środki znajdujące się na rachunku, o którym mowa w ust. 2, Minister Finansów może lokować w 

Narodowym Banku Polskim lub innym banku. 

Art. 84. Do zaciągania pożyczek i kredytów przez Skarb Państwa, emisji skarbowych papierów 

wartościowych oraz innych operacji związanych bezpośrednio z zarządzaniem państwowym długiem 

publicznym nie stosuje się przepisów art. 35 i art. 49 oraz przepisów o zamówieniach publicznych. 

Art. 85. Narodowy Bank Polski udostępnia Ministrowi Finansów dane, w tym dane indywidualne oraz 

zestawienia i oceny, o których mowa w art. 23 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku 

Polskim (Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.

7)

), niezbędne w celu realizacji zadań, o których mowa 

w art. 77 i art. 78. Rozdział 3 

Procedury ostrożnościowe i sanacyjne

Art. 86. W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu 

krajowego brutto, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, ogłoszonej zgodnie z art. 38: 

 1) jest większa od 50 %, a nie większa od 55 %, to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt 

ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie 

może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku 

bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej; 

 2) jest większa od 55 %, a mniejsza od 60 %, to: 

a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym: 

– nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i 

wydatków budżetu państwa, zapewniający,  że relacja długu Skarbu Państwa do produktu 

krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, 

będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. b, ogłoszonej zgodnie z art. 38, 

– nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, w tym 

pracowników jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2, 

– waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen 

towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni 

rok budżetowy, 

– wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat 

kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich, 

– nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na 

poziomie wyższym niż w administracji rządowej, 

b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych  środkami 

pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich, 

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której 

mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, 

d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny 

rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat 

ubiegłych i wolne  środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 3; 

 3) jest równa lub większa od 60 %, to: 

a) stosuje się odpowiednio postanowienia pkt 2 lit. a i b, 

b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia relacji, o której mowa w art. 38 

pkt 1 lit. a, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do 

poziomu poniżej 60 %, 

c) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny 

rok nie mogą być wyższe niż dochody tego budżetu, 

d) poczynając od siódmego dnia po dniu ogłoszenia relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, 

jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji. 

Art. 87. Program sanacyjny obejmuje: 

 1) wskazanie przyczyn kształtowania się relacji państwowego długu publicznego, o której mowa w art. 

38 pkt 1 lit. a; 

 2) program przedsięwzięć mających na celu doprowadzenie do ograniczenia relacji, o której mowa w 

art. 38 pkt 1 lit. a, uwzględniający w szczególności propozycje rozwiązań prawnych mających wpływ 

na poziom wydatków i rozchodów w sektorze finansów publicznych; 

 3) trzyletnią prognozę dotyczącą relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto, 

wraz z przewidywanym rozwojem sytuacji makroekonomicznej kraju. 

Art. 88. Przepisów art. 86 i art. 87 nie stosuje się w przypadku wprowadzenia: 

 1) stanu wojennego; 

 2) stanu wyjątkowego na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 

 3) stanu klęski żywiołowej na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Rozdział 4 

Ogólne zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa jednostki sektora finansów 

publicznych

Art. 89. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować

papiery wartościowe na: 

 1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 2) finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz 

zaciągniętych pożyczek i kredytów; 

 4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze  środków pochodzących z budżetu Unii 

Europejskiej. 

2. Zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz wyemitowane papiery wartościowe, z przeznaczeniem na cel, 

o którym mowa w ust. 1 pkt 1, podlegają spłacie lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały 

zaciągnięte lub wyemitowane. 

Art. 90. Na finansowanie wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne ujęte w ramach 

przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3, jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać

pożyczki w państwowych funduszach celowych, o ile ustawa tworząca fundusz tak stanowi. 

Art. 91. 1. Suma zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów 

wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, nie może przekroczyć kwoty określonej w 

uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego. 

2. W przypadku ubiegania się przez jednostkę samorządu terytorialnego o kredyt lub pożyczkę na 

cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 i art. 90, a także w przypadku zamiaru emisji przez jednostkę

samorządu terytorialnego papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 i art. 90, 

zarząd tej jednostki jest obowiązany uzyskać opinię regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty 

kredytu lub pożyczki lub wykupu papierów wartościowych. 

Art. 92. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać jedynie takie zobowiązania finansowe, 

z przeznaczeniem na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, których koszty obsługi są

ponoszone co najmniej raz do roku, przy czym: 

 1) dyskonto od emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego papierów wartościowych nie 

może przekraczać 5 % wartości nominalnej; 

 2) kapitalizacja odsetek jest niedopuszczalna. 

2. Ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio do jednostek sektora finansów 

publicznych innych niż Skarb Państwa. 

Art. 93. 1. Jednostki sektora finansów publicznych, z wyjątkiem Skarbu Państwa, nie mogą zaciągać

pożyczek lub kredytów, emitować papierów wartościowych oraz udzielać poręczeń i gwarancji, których 

wartość nominalna należna do zapłaty w dniu wymagalności, wyrażona w złotych, nie została ustalona w 

dniu zawierania transakcji. 

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których nie stosuje się ograniczeń, 

o których mowa w ust. 1, uwzględniając w szczególności specyfikę kredytów i pożyczek z instytucji 

międzynarodowych lub od pożyczkodawców rządowych, jak również biorąc pod uwagę możliwość

wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań oraz ograniczenie wzrostu poziomu państwowego długu 

publicznego. 

Art. 94. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji, z 

uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. Łączna kwota poręczeń i gwarancji określana jest w 

uchwale budżetowej. 

2. Poręczenia i gwarancje, o których mowa w ust. 1, są terminowe i udzielane do określonej kwoty. Rozdział 5 

Zasady i tryb emisji skarbowych papierów wartościowych

Art. 95. 1. Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa 

stwierdza,  że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia 

określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. 

2. Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane w granicach limitów 

określonych w ustawie budżetowej. 

3. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na  świadczenia pieniężne mogą być emitowane lub 

wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansów. 

4. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia niepieniężne emituje minister właściwy 

do spraw Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów. 

5. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na  świadczenia pieniężne uprawniające do 

określonych  świadczeń niepieniężnych w zamian za te skarbowe papiery wartościowe emituje Minister 

Finansów w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. 

6. Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub 

wystawionych skarbowych papierów wartościowych. 

Art. 96. Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane jako papiery 

wartościowe o pierwotnym terminie wykupu: 

 1) nie dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności bony skarbowe (krótkoterminowe 

skarbowe papiery wartościowe); 

 2) dłuższym niż rok, do których zalicza się w szczególności obligacje skarbowe. 

Art. 97. 1. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, warunki emitowania danego rodzaju 

skarbowych papierów wartościowych, a w szczególności: 

 1) jednostkową wartość nominalną, 

 2) walutę, w której może następować emisja, lub sposób określenia waluty emisji, 

 3) zasady i tryb sprzedaży, w tym termin lub sposób ustalenia ceny sprzedaży emitowanych papierów 

wartościowych na rynku pierwotnym, 

 4) podmioty, którym skarbowe papiery wartościowe danej emisji są oferowane do nabycia na rynku 

pierwotnym, 

 5) ograniczenia co do obrotu skarbowymi papierami wartościowymi na rynku pierwotnym i wtórnym, 

 6) sposób realizacji świadczeń z tytułu skarbowych papierów wartościowych 

- kierując się koniecznością optymalnego zaspokajania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz 

efektywnego zarządzania długiem Skarbu Państwa. 

2. Minister Finansów w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa określi, w 

drodze rozporządzenia, warunki emitowania skarbowych papierów wartościowych, o których mowa w art. 

95 ust. 5, a w szczególności: 

 1) walutę, w której może następować emisja, 

 2) zasady i tryb sprzedaży skarbowych papierów wartościowych, 

 3) rodzaj świadczeń niepieniężnych wydawanych w zamian za skarbowe papiery wartościowe, 

 4) podmioty, którym skarbowe papiery wartościowe danej emisji mogą być oferowane do nabycia na 

rynku pierwotnym, 

 5) ograniczenia co do obrotu skarbowymi papierami wartościowymi na rynku pierwotnym i wtórnym 

- kierując się koniecznością zapewnienia efektywnego zarządzania długiem oraz aktywami Skarbu 

Państwa. 

Art. 98. 1. Minister Finansów określi, przez wydanie listu emisyjnego, szczegółowe warunki emisji 

skarbowych papierów wartościowych dotyczące treści  świadczeń wynikających ze skarbowego papieru 

wartościowego i sposób ich realizacji. 

2. Minister Finansów w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa określi, 

przez wydanie listu emisyjnego, szczegółowe warunki emisji skarbowych papierów wartościowych, o 

których mowa w art. 95 ust. 5, dotyczące treści  świadczeń wynikających z tego papieru i sposób ich 

realizacji. Przepisy ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio. 3. Minister Finansów może upoważnić inny podmiot do wydania listu emisyjnego dotyczącego 

skarbowych papierów wartościowych przeznaczonych na rynki finansowe. 

4. List emisyjny zawiera w szczególności: 

 1) datę emisji; 

 2) powołanie podstawy prawnej emisji; 

 3) cenę zbycia lub sposób jej ustalenia; 

 4) stopę procentową lub sposób jej obliczania; 

 5) określenie sposobu i terminów wypłaty należności głównej oraz należności ubocznych; 

 6) datę, od której nalicza się oprocentowanie skarbowych papierów wartościowych tej emisji; 

 7) termin wykupu oraz zastrzeżenia dotyczące możliwości wcześniejszego wykupu. 

5. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości szczegółowe warunki danej emisji. Podanie 

do publicznej wiadomości listu emisyjnego jest warunkiem dojścia emisji do skutku. 

Art. 99. Bon skarbowy jest krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w 

kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywanym według wartości nominalnej po upływie okresu, 

na jaki został wyemitowany. 

Art. 100. 1. Obligacja skarbowa jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub 

za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. 

2. Obligacja skarbowa sprzedawana jest na rynku pierwotnym: 

 1) z dyskontem, 

 2) według wartości nominalnej, 

 3) powyżej wartości nominalnej 

- i wykupywana po upływie okresu, na jaki została wyemitowana. 

Art. 101. 1. Skarbowy papier oszczędnościowy jest skarbowym papierem wartościowym oferowanym 

do sprzedaży: 

 1) osobom fizycznym; 

 2) stowarzyszeniom, innym organizacjom społecznym  i zawodowym oraz fundacjom wpisanym do 

rejestru sądowego, a w przypadku nierezydentów - również wpisanym do innego rejestru 

urzędowego, o ile warunki emitowania tak stanowią. 

2. Skarbowy papier oszczędnościowy może być wyłączony z obrotu na rynku wtórnym albo może być

przedmiotem obrotu tylko między podmiotami, o których mowa w ust. 1, o ile warunki emitowania tak 

stanowią. 

Art. 102. 1. Skarbowe papiery wartościowe są zbywane na rynku pierwotnym odpłatnie. 

2. Emisja następuje z dniem rozliczenia zaoferowanych do nabycia skarbowych papierów 

wartościowych oraz w kwocie równej wartości nominalnej zbytych papierów wartościowych. 

DZIAŁ III 

Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa

Rozdział 1 

Wieloletni Plan Finansowy Państwa

Art. 103. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i 

rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe. 

2. Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest sporządzany w układzie obejmującym funkcje państwa 

wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji i uwzględnia: 

 1) cele  średniookresowej strategii rozwoju kraju, o której mowa w ustawie o zasadach prowadzenia 

polityki rozwoju; 

 2) kierunki polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrów. 

Art. 104. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa, w podziale na poszczególne lata budżetowe, określa: 

 1) podstawowe wielkości makroekonomiczne; 

 2) kierunki polityki fiskalnej; 

 3) prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa; 

 4) kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źródła ich sfinansowania; 

 5) prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich; 

 6) wynik budżetu środków europejskich; 

 7) skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych; 

 8) kwotę państwowego długu publicznego. 

2. Prognozę dochodów budżetu państwa ujmuje się w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa 

według głównych kategorii dochodów, z wyszczególnieniem: 

 1) dochodów podatkowych: 

a) podatków pośrednich, z tego: 

– podatku od towarów i usług, 

– podatku akcyzowego, 

– podatku od gier, 

b) podatków bezpośrednich, z tego: 

– podatku dochodowego od osób prawnych, 

– podatku dochodowego od osób fizycznych; 

 2) dochodów niepodatkowych; 

 3) cła; 

 4)  środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2. 

3. Prognozę wydatków budżetu państwa ujmuje się w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa w 

układzie, o którym mowa w art. 103 ust. 2, z wyszczególnieniem: 

 1) wydatków stałych związanych z utrzymaniem i funkcjonowaniem organów władzy publicznej i 

wykonywaniem zadań administracji rządowej; 

 2) wydatków na obsługę długu publicznego; 

 3)  środków własnych Unii Europejskiej; 

 4) dotacji dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; 

 5) subwencji ogólnej i dotacji na zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego; 

 6) wydatków na sfinansowanie zobowiązań wynikających z przyjętych programów wieloletnich; 

 7) wydatków budżetu państwa, w tym na realizację działań rozwojowych kraju: 

a) według priorytetów i głównych kierunków interwencji wskazanych w  średniookresowej strategii 

rozwoju kraju, w tym odnoszących się do zagadnień przestrzennych i regionalnych objętych 

kontraktami wojewódzkimi, 

b) z uwzględnieniem podziału na źródła finansowania, 

c) na każdy rok realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju; 

 8)  środków przeznaczonych na realizację zadań współfinansowanych z udziałem środków europejskich, 

w tym na Wspólną Politykę Rolną; 

 9)  środków przeznaczonych na finansowanie imiennie wymienionych wydatków lub zadań, w 

wysokościach określonych w odrębnych ustawach; 

10) innych wydatków rozwojowych; 

11) innych środków na realizację zadań uznanych przez Radę Ministrów za priorytetowe. 

Art. 105. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę przygotowywania projektu ustawy 

budżetowej na kolejny rok budżetowy. 

2. W projekcie ustawy budżetowej na dany rok budżetowy, przedstawianym przez Radę Ministrów 

Sejmowi, poziom deficytu nie może być większy niż poziom deficytu ustalony na ten rok budżetowy w 

Wieloletnim Planie Finansowym Państwa. 

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest uwzględnienie wyższego poziomu 

deficytu. W tym przypadku Rada Ministrów jest obowiązana przedstawić Sejmowi szczegółowe 

wyjaśnienie. 

Art. 106. 1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów  projekt Wieloletniego Planu 

Finansowego Państwa. 

2. Rada Ministrów uchwala Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ogłasza go w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. 

Art. 107. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa: jest aktualizowany przez Radę Ministrów, w drodze 

uchwały, corocznie, w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej, i uwzględnia 

prognozę na kolejne trzy lata. 

2. Aktualizacja polega na doprowadzeniu danych zawartych w Wieloletnim Planie Finansowym 

Państwa do zgodności z ustawą budżetową na dany rok budżetowy. 

3. Aktualizacja polega również na skorygowaniu Wieloletniego Planu Finansowego Państwa w 

dalszych latach jego realizacji, w celu zapewnienia zgodności z kierunkami polityki społecznogospodarczej i średniookresową strategią rozwoju kraju. 

Art. 108. 1. Ministrowie, w terminie do dnia 15 kwietnia, przedkładają Ministrowi Finansów informacje 

o realizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, w tym o stopniu realizacji celów. 

2. Minister Finansów łącznie ze sprawozdaniem z wykonania ustawy budżetowej przedkłada Radzie 

Ministrów informację o przebiegu wykonania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa. 

3. Informację, o której mowa w ust. 2, Rada Ministrów ogłasza w  Dzienniku Urzędowym 

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. 

Rozdział 2 

Ustawa budżetowa

Art. 109. 1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku 

budżetowym. 

2. Ustawa budżetowa składa się z: 

 1) budżetu państwa; 

 2) załączników; 

 3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia i w ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy 

lub z odrębnych ustaw. 

3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego. 

4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. 

5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. 

Art. 110. Budżet państwa określa: 

 1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa; 

 2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa; 

 3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia; 

 4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich; 

 5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich; 

 6) wynik budżetu środków europejskich; 

 7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa; 

 8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa; 

 9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa; 

10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów 

wartościowych. 

Art. 111. Dochodami podatkowymi i niepodatkowymi budżetu państwa są: 

 1) podatki i opłaty, w części, która zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowi dochodów jednostek 

samorządu terytorialnego, przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek 

sektora finansów publicznych; 

 2) cła; 

 3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa; 

 4) wpłaty z tytułu dywidendy; 

 5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego; 

 6) wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych; 

 7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne ustawy nie stanowiąinaczej; 

 8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, dotyczące składników 

majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 

 9) odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych 

lub organów władzy publicznej, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 

10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze  środków zgromadzonych na centralnym rachunku 

bieżącym budżetu państwa; 

11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych; 

12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 

13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa; 

14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu art. 5 ust. 1 

pkt 4 lit. a i b, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 

15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych; 

16)  środki europejskie i  środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a  i b, na realizację projektów 

pomocy technicznej oraz  środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c  i d oraz pkt 6, po ich 

przekazaniu na rachunek dochodów budżetu państwa; 

17) odsetki wykupywane przez nabywców obligacji skarbowych lub nadwyżka wynikająca z różnicy 

pomiędzy ceną emisyjną a wartością nominalną zbywanych obligacji skarbowych. 

Art. 112. 1. Wydatki budżetu państwa są przeznaczone w szczególności na: 

 1) funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i 

ochrony prawa oraz sądów i trybunałów; 

 2) zadania wykonywane przez administrację rządową; 

 3) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; 

 4) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego; 

 5) wpłaty do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej "środkami własnymi Unii Europejskiej"; 

 6) subwencje dla partii politycznych; 

 7) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami; 

 8) obsługę długu publicznego; 

 9) wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem  środków europejskich lub 

środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3, 5 i 6. 

2. Z budżetu państwa są finansowane zadania określone w odrębnych ustawach i umowach 

międzynarodowych. 

Art. 113. 1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio 

nadwyżkę budżetu państwa albo deficyt budżetu państwa, z zastrzeżeniem art. 118 ust. 2. 

2. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być

sfinansowane przychodami pochodzącymi z: 

 1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym; 

 2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych; 

 3) pożyczek; 

 4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; 

 5) kwot pochodzących ze spłat udzielonych kredytów i pożyczek; 

 6) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych; 

 7) nadwyżki budżetu środków europejskich, z zastrzeżeniem art. 118 ust. 4; 

 8) innych operacji finansowych. 

Art. 114. 1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, 

kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji 

rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych 

przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu. 

2. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się: 

 1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; 

 2) rezerwę ogólną; 

 3) rezerwy celowe; 

 4) obsługę długu Skarbu Państwa;  5)  środki własne Unii Europejskiej; 

 6) przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 

 7) dochody, o których mowa w art. 111 pkt 16. 

3. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek właściwego ministra, w budżecie państwa mogą być

tworzone odrębne części dla: 

 1) urzędów centralnych nadzorowanych przez ministra; 

 2) państwowych jednostek organizacyjnych, które nie są organami władzy lub administracji rządowej; 

 3) zadań ogólnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznością zapewnienia bieżącej 

kontroli dochodów lub wydatków. 

4. Częściami budżetu państwa dysponują dysponenci części budżetowych, jeżeli odrębne ustawy nie 

stanowią inaczej. 

5. Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody budżetu państwa klasyfikuje się według zasad 

określonych w art. 39 oraz według części budżetowych, o których mowa w ust. 1-4. 

6. Minister Finansów ustala, w drodze rozporządzenia, klasyfikację części budżetowych oraz 

dysponentów części budżetowych dla części budżetowych, o których mowa w ust. 1-3, mając na celu 

zapewnienie przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa. 

Art. 115. 1. Z budżetu państwa, w zakresie ustalonym w ustawie budżetowej, mogą być udzielane: 

 1) pożyczki i kredyty wynikające z umów międzynarodowych; 

 2) pożyczki wynikające z ustaw innych niż ustawa budżetowa. 

2. Pożyczki i kredyty udzielane z budżetu państwa są oprocentowane, o ile odrębne ustawy nie 

stanowią inaczej. Wysokość oprocentowania określa umowa. 

Art. 116. 1. Podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu państwa ujmuje się w załączniku do ustawy 

budżetowej według: 

 1)  źródeł dochodów; 

 2) części i działów klasyfikacji budżetowej. 

2. Wydatki budżetu państwa ujmuje się w załączniku do ustawy budżetowej w podziale na części, 

działy i rozdziały klasyfikacji budżetowej wydatków oraz grupy wydatków, z wyodrębnieniem wydatków 

przeznaczonych na: 

 1) realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków europejskich 

i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5; 

 2) współfinansowanie realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich i wpłat do 

wspólnych budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5; 

 3) realizację programów, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d. 

Art. 117. 1. Budżet środków europejskich jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji 

wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z 

wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej. 

2. W budżecie środków europejskich ujmuje się: 

 1) dochody z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich; 

 2) wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem  środków europejskich w części 

podlegającej refundacji. 

Art. 118. 1. Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu  środków europejskich stanowi 

odpowiednio nadwyżkę budżetu środków europejskich albo deficyt budżetu środków europejskich. 

2. Deficyt budżetu  środków europejskich albo nadwyżka  środków europejskich nie są wliczane do, 

odpowiednio, deficytu albo nadwyżki budżetu państwa. 

3. Deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu 

państwa. 

4. Nadwyżka budżetu  środków europejskich jest  źródłem spłaty zobowiązań budżetu państwa 

zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu środków europejskich. 

Art. 119. 1. Dochody budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej według: 

 1) części klasyfikacji budżetowej;  2) programów finansowanych z udziałem środków europejskich. 

2. Wydatki budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na: 

 1) części i działy klasyfikacji wydatków; 

 2) programy finansowane z udziałem  środków europejskich w ramach części i działów klasyfikacji 

wydatków. 

Art. 120. W budżecie  środków europejskich ujmuje się rezerwę celową na wydatki związane z 

realizacją programów finansowanych z udziałem środków europejskich, o której mowa w art. 140 ust. 2 

pkt 3, w zakresie, w jakim wydatki te podlegają refundacji. 

Art. 121. 1. Programy finansowane z udziałem środków europejskich są ujmowane w załączniku do 

ustawy budżetowej. 

2. Dla każdego programu w załączniku, o którym mowa w ust. 1, określa się: 

 1) instytucję zarządzającą; 

 2)  środki na realizację programu, w tym: 

a)  środki europejskie, 

b)  środki pochodzące z budżetu państwa, 

c)  środki pochodzące z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 

d) inne publiczne środki krajowe, 

e) inne środki; 

 3) kategorie interwencji funduszy strukturalnych; 

 4) planowane w roku budżetowym i kolejnych dwóch latach dochody budżetu państwa z tytułu wpływu 

środków europejskich; 

 5) planowane w roku budżetowym i kolejnych dwóch latach wydatki na realizację programu, w 

szczegółowości określonej w pkt 2; 

 6) plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na finansowanie programu. 

Art. 122. 1. W załącznikach do ustawy budżetowej zamieszcza się także: 

 1) plany finansowe: 

a) agencji wykonawczych, 

b) instytucji gospodarki budżetowej, 

c) państwowych funduszy celowych, 

d) państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14; 

 2) wykaz: 

a) jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty dotacji, 

b) programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, wraz z 

limitami wydatków budżetu państwa przeznaczonych na finansowanie tych programów,

c) wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji programów finansowanych z 

udziałem środków europejskich wraz z wykazem wieloletnich limitów wydatków realizowanych w 

ich ramach; 

 3) plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na: 

a) realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem  środków 

europejskich i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5, 

b) realizację programów współfinansowanych z udziałem środków europejskich i wpłat do wspólnych 

budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w 

art. 5 ust. 3 pkt 5, 

c) realizację programów, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d 

- w szczegółowości klasyfikacji budżetowej: część, dział, rozdział; 

 4) zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym; 

 5) zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu 

terytorialnego odrębnymi ustawami; 

 6) zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych; 

 7) plan przychodów i rozchodów budżetu państwa. 

2. Zestawienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, zawiera: 

 1) nazwę programu i podstawę prawną jego utworzenia; 

 2) jednostkę organizacyjną realizującą program lub koordynującą jego wykonanie;  3) cel programu; 

 4) zadania programu; 

 5) okres realizacji programu; 

 6) łączne nakłady, w tym z budżetu państwa, na realizację programu; 

 7) wysokość wydatków w roku budżetowym oraz w kolejnych latach na realizację programu; 

 8) mierniki określające stopień realizacji celu. 

3. W przypadku gdy z określonych w odrębnych przepisach zasad i trybu udzielania dotacji wynika, 

że nie jest możliwe ujęcie jednostki w wykazie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, wykaz może zawierać

grupy jednostek i łączną kwotę dotacji. 

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, dysponent części budżetowej, w której zaplanowane 

zostały dotacje, podaje do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia, wykaz jednostek wraz z 

kwotami dotacji przyznanych poszczególnym jednostkom. 

Art. 123. 1. Plany finansowe agencji wykonawczych ujmuje się oddzielnie dla każdej agencji, z 

wyodrębnieniem: 

 1) przychodów, w tym dotacji z budżetu państwa; 

 2) kosztów w podziale na koszty: 

a) funkcjonowania agencji wykonawczej, 

b) realizacji zadań ustawowych 

- w tym wynagrodzeń i składek naliczanych od wynagrodzeń; 

 3) wyniku finansowego. 

2. Plany finansowe państwowych funduszy celowych ujmuje się oddzielnie dla każdego funduszu, z 

wyodrębnieniem: 

 1) stanu początkowego i końcowego środków pieniężnych, należności i zobowiązań; 

 2) przychodów własnych; 

 3) dotacji z budżetu państwa oraz innych jednostek sektora finansów publicznych; 

 4) kosztów na realizację zadań, w tym kosztów wynagrodzeń i składek naliczanych od wynagrodzeń; 

 5) zadań finansowanych ze środków funduszu. 

3. Plany finansowe instytucji gospodarki budżetowej oraz państwowych osób prawnych, o których 

mowa w art. 9 pkt 14, ujmuje się odrębnie dla każdej jednostki, z wyodrębnieniem stanu początkowego i 

końcowego środków obrotowych oraz stanu środków pieniężnych, należności i zobowiązań, przychodów 

własnych, dotacji z budżetu państwa oraz kosztów realizacji zadań. 

Rozdział 3 

Przeznaczenie wydatków budżetu państwa

Art. 124. 1. Wydatki budżetu państwa dzielą się na następujące grupy wydatków: 

 1) dotacje i subwencje; 

 2)  świadczenia na rzecz osób fizycznych; 

 3) wydatki bieżące jednostek budżetowych; 

 4) wydatki majątkowe; 

 5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa; 

 6) wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 

pkt 2, w tym wydatki budżetu środków europejskich; 

 7)  środki własne Unii Europejskiej. 

2. Świadczenia na rzecz osób fizycznych obejmują wydatki budżetu państwa kierowane, na 

podstawie odrębnych przepisów, bezpośrednio lub pośrednio do osób fizycznych, a niebędące 

wynagrodzeniem za świadczoną pracę. 

3. Wydatki bieżące jednostek budżetowych obejmują: 

 1) wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz 

składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń; 

 2) zakupy towarów i usług; 

 3) koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją

ich statutowych zadań; 

 4) koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych. 

4. Wydatki majątkowe obejmują: 

 1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego; 

 2) wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub 

dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki. 

5. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmują w szczególności wydatki budżetu państwa z 

tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych, oprocentowania zaciągniętych 

kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i 

gwarancjami, a także koszty związane z emisją skarbowych papierów wartościowych. 

Art. 125. 1. Środki własne Unii Europejskiej ujmuje się w ustawie budżetowej w wysokości ustalonej 

w toku procedury budżetowej Unii Europejskiej. 

2. Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza się: 

 1) udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych; 

 2)  środki obliczone na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią wynikającą z 

przepisów Unii Europejskiej; 

 3)  środki obliczone na podstawie wartości rocznego dochodu narodowego brutto. 

3. Do  środków własnych Unii Europejskiej zalicza się również odsetki i kary za nieterminowe lub 

nieprawidłowo naliczone płatności. 

Art. 126. Dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania  środki z budżetu państwa, 

budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na 

podstawie niniejszej ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub 

dofinansowanie realizacji zadań publicznych. 

Art. 127. 1. Dotacje celowe są to środki przeznaczone na: 

 1) finansowanie lub dofinansowanie: 

a) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu 

terytorialnego ustawami, 

b) ustawowo określonych zadań, w tym zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, 

realizowanych przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego, 

c) bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, 

d) zadań agencji wykonawczych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b, 

e) zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym, 

f) kosztów realizacji inwestycji; 

 2) dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych ustawach. 

2. Dotacjami celowymi są także środki przeznaczone na: 

 1) realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 

pkt 6, wydatkowane przez podmioty realizujące te programy, inne niż państwowe jednostki 

budżetowe; 

 2) realizację projektów pomocy technicznej finansowanych z udziałem środków europejskich i środków, 

o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b; 

 3) finansowanie lub dofinansowanie zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego 

oraz inne podmioty, ze środków przekazywanych przez jednostki, o których mowa w art. 9 pkt 5, 7 i 

14; 

 4) realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i 

d; 

 5) współfinansowanie realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich; 

 6)  wyprzedzające finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej, o którym mowa w odrębnych przepisach, w 

części podlegającej refundacji ze środków Unii Europejskiej. 

Art. 128. 1. Udzielanie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego określają odrębne 

ustawy. 

2. Kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić

więcej niż 80 % kosztów realizacji zadania, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. Art. 129. Kwoty dotacji celowych na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania 

zlecone odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialnego określane są przez dysponentów 

części budżetowych według zasad przyjętych w budżecie państwa do określenia wydatków podobnego 

rodzaju, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. 

Art. 130. 1. Dotacje przedmiotowe są to  środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów 

wyrobów lub usług, kalkulowane według stawek jednostkowych. 

2. Dotacje przedmiotowe mogą być udzielane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów Unii 

Europejskiej: 

 1) dla przedsiębiorców wytwarzających określone rodzaje wyrobów lub świadczących określone rodzaje 

usług, 

 2) dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa 

- z uwzględnieniem ich równoprawności. 

3. Ustawa budżetowa ustala kwoty i przedmiot dotacji, o których mowa w ust. 2. 

4. Minister Finansów ustala, w drodze rozporządzenia, stawki dotacji przedmiotowych, o których 

mowa w ust. 2 pkt 1, oraz określa szczegółowy sposób i tryb udzielania i rozliczania tych dotacji, z 

zastrzeżeniem ust. 6 i 7, w tym formę składania wniosków, informowania o ich przyjęciu lub odrzuceniu, 

warunki przekazywania i rozliczenia dotacji, termin zwrotu dotacji, uwzględniając łączne kwoty dotacji na 

poszczególne cele określone w ustawie budżetowej oraz mając na celu zapewnienie jawności i 

przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa. 

5. Minister właściwy do spraw rolnictwa oraz minister właściwy do spraw rozwoju wsi w porozumieniu 

z Ministrem Finansów ustalają, w drodze rozporządzenia, stawki dotacji, o których mowa w ust. 2 pkt 2, na 

jednostkę usługi lub produktu oraz szczegółowy sposób i tryb udzielania oraz rozliczania tych dotacji, z 

uwzględnieniem równoprawności podmiotów, w tym formę składania wniosków, informowania o ich 

przyjęciu lub odrzuceniu, warunki przekazywania i rozliczenia dotacji, termin zwrotu dotacji, uwzględniając 

łączne kwoty dotacji na poszczególne cele określone w ustawie budżetowej oraz mając na celu 

zapewnienie jawności i przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa. 

6. W przypadku gdy ustawa budżetowa ustali dotacje przedmiotowe do podręczników szkolnych 

minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z Ministrem Finansów ustala, w drodze 

rozporządzenia, stawki oraz określa szczegółowy sposób oraz tryb udzielania i rozliczania dotacji, w tym 

formę składania wniosków, informowania o ich przyjęciu lub odrzuceniu, warunki przekazywania i 

rozliczenia dotacji, termin zwrotu dotacji, uwzględniając łączne kwoty dotacji na poszczególne cele 

określone w ustawie budżetowej oraz mając na celu zapewnienie jawności i przejrzystości 

gospodarowania środkami budżetu państwa. 

7. W przypadku gdy ustawa budżetowa ustali dotacje przedmiotowe do posiłków sprzedawanych w 

barach mlecznych, Minister Finansów ustala, w drodze rozporządzenia, stawki oraz określa szczegółowy 

sposób oraz tryb udzielania i rozliczania dotacji, w tym formę składania wniosków, informowania o ich 

przyjęciu lub odrzuceniu, warunki przekazywania i rozliczenia dotacji, termin zwrotu dotacji, uwzględniając 

łączne kwoty dotacji na poszczególne cele określone w ustawie budżetowej oraz mając na celu 

zapewnienie jawności i przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa. 

Art. 131. Dotacje podmiotowe obejmują środki dla podmiotu wskazanego w odrębnej ustawie lub w 

umowie międzynarodowej, wyłącznie na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie określonym w 

odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej. 

Art. 132. 1. Z budżetu państwa są finansowane inwestycje państwowych jednostek budżetowych. 

2. Z budżetu państwa mogą być udzielane dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie 

kosztów realizacji inwestycji: 

 1) agencji wykonawczych; 

 2) instytucji gospodarki budżetowej; 

 3) innych państwowych osób prawnych, dla których zasady gospodarki finansowej określają odrębne 

ustawy; 

 4) jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych, na podstawie odrębnej ustawy; 

 5) w zakresie zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym; 

 6) realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania: 

a) własne, b) z zakresu administracji rządowej; 

 7) związanych z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi. 

3. Dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie lub dofinansowywanie kosztów realizacji 

inwestycji: 

 1) przedsiębiorców - są udzielane z uwzględnieniem przepisów o postępowaniu w sprawach 

dotyczących pomocy publicznej; 

 2) związanych z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi - są udzielane z uwzględnieniem 

kryteriów i trybu określonych w odrębnych przepisach; 

 3) w ramach umów o partnerstwie publiczno-prywatnym - są udzielane z uwzględnieniem przepisów o 

partnerstwie publiczno-prywatnym. 

4. Inwestycje realizowane z udziałem  środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, są

finansowane z uwzględnieniem odrębnych przepisów. 

Art. 133. Łączna kwota dotacji przyznanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji 

realizowanej przez jednostkę niezaliczaną do sektora finansów publicznych, o której mowa w art. 132 ust. 

2 pkt 4, ze  środków niepochodzących z budżetu Unii Europejskiej nie może być wyższa niż 50 % 

planowanej wartości kosztorysowej inwestycji, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. 

Art. 134. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb finansowania 

inwestycji z budżetu państwa, w tym określania wysokości kwot dotacji w kolejnych latach realizacji 

inwestycji, a w szczególności: 

 1) warunki finansowania inwestycji ze  środków budżetu państwa i ocenę efektywności ich 

wykorzystania, 

 2) sposób przekazywania środków budżetu państwa przewidzianych na finansowanie inwestycji, 

 3) sposób rozliczania inwestycji finansowanych ze środków budżetu państwa 

- z uwzględnieniem zasady,  że łączna kwota  środków z budżetu państwa nie może być wyższa niż

wartość kosztorysowa inwestycji określona przy rozpoczęciu jej realizacji, obejmująca koszty 

przygotowania do realizacji, koszty robót budowlanych, koszty nadzoru nad wykonywaniem robót 

budowlanych i koszty pierwszego wyposażenia, oraz z uwzględnieniem warunków dokonywania 

wydatków przez państwowe jednostki budżetowe i zasad udzielania dotacji na realizację inwestycji innym 

jednostkom. 

Art. 135. 1. Zakup lub budowa nieruchomości na potrzeby organów administracji rządowej wymaga 

zgody ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa. 

2. Zaplanowanie wydatków na inwestycje budowlane państwowych jednostek budżetowych oraz 

dotacji, o których mowa w art. 132 ust. 2, o wartości kosztorysowej przekraczającej 300.000 tys. zł 

wymaga uzyskania opinii ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego o zgodności przewidywanej 

inwestycji z odpowiednimi strategiami rozwoju, o których mowa w ustawie o zasadach prowadzenia 

polityki rozwoju, z zastrzeżeniem ust. 3. 

3. Zaplanowanie wydatków na inwestycje budowlane oraz dotacji celowych na finansowanie lub 

dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 

pkt 2, nie wymaga uzyskania opinii, o której mowa w ust. 2. 

4. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe 

warunki, sposób, tryb, kryteria i terminy dokonywania oceny, o której mowa w ust. 2, uwzględniając 

potrzebę zapewnienia spójności planowanych inwestycji z przyjętymi strategiami rozwoju oraz prawidłowej 

gospodarki środkami publicznymi. 

Art. 136. 1. Ustawa budżetowa może określać, w ramach limitów wydatków na rok budżetowy, limity 

wydatków na programy wieloletnie. 

2. Programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę Ministrów w celu realizacji strategii przyjętych 

przez Radę Ministrów, w tym w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa. Rada Ministrów, 

ustanawiając program, wskazuje jego wykonawcę. 

3. Realizacja programów wieloletnich może być podzielona na etapy. 

4. Jednostki realizujące program wieloletni mogą zaciągać zobowiązania w celu sfinansowania w 

poszczególnych latach realizacji tego programu do wysokości łącznej kwoty wydatków określonych dla 

całego programu. W razie wspólnej realizacji programu wieloletniego przez dwa lub więcej podmioty, zobowiązania zaciągane przez każdy podmiot nie mogą przekroczyć kwoty planowanej dla tego podmiotu. 

Art. 137. 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób finansowania zadań

realizowanych w ramach międzynarodowej współpracy z zakresu wewnętrznego i zewnętrznego 

bezpieczeństwa państwa, wynikających z umów i porozumień. 

2. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określi w szczególności rodzaj 

realizowanych zadań, źródła i formę ich finansowania oraz wykorzystania wpływów uzyskanych w wyniku 

realizowanych zadań w przypadku przejściowego ich finansowania, uwzględniając postanowienia umów i 

porozumień wskazanych w ust. 1. 

Rozdział 4 

Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa

Art. 138. 1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia projektu budżetu państwa na 

rok następny, uwzględniające ustalenia przyjęte w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa oraz kierunki 

działań zawarte w przyjętym przez Radę Ministrów Programie Konwergencji, opracowanym zgodnie z 

rozporządzeniem Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji 

budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (Dz. Urz. WE L 209 z 02.08.1997, str. 1; 

Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 10, t. 1, str. 84, z późn. zm.). 

2. Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedstawiają Ministrowi Finansów 

dysponenci części budżetowych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4. 

3. Materiały do projektu ustawy budżetowej w zakresie programów finansowanych z udziałem 

środków europejskich i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5, opracowuje i przedstawia Ministrowi 

Finansów minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, z uwzględnieniem wieloletnich limitów 

wydatków, o których mowa w art. 122 ust. 1 pkt 2 lit. c, z zastrzeżeniem ust. 4. 

4. Materiały do projektu ustawy budżetowej w zakresie  środków pochodzących z Europejskiego 

Funduszu Rybackiego oraz  środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4, opracowuje i przedstawia 

Ministrowi Finansów odpowiednio minister właściwy do spraw rybołówstwa lub minister właściwy do spraw 

rozwoju wsi. 

5. Właściwe organy oraz kierownicy jednostek opracowują i przedstawiają projekty planów 

finansowych właściwym ministrom w terminach określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie 

ust. 6. 

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób, tryb i terminy 

opracowania materiałów, o których mowa w ust. 2-5, w tym: 

 1) planów rzeczowych zadań realizowanych ze środków budżetowych, 

 2) projektów planów dochodów i wydatków poszczególnych części budżetowych na rok budżetowy, 

 3) zestawienia programów wieloletnich, 

 4) wykazu wydatków związanych z realizacją Wspólnej Polityki Rolnej oraz innych programów, 

projektów i zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, 

 5) wzory formularzy, 

 6) projektów rocznych planów finansowych jednostek, o których mowa w art. 9 pkt 14, dla których 

organem założycielskim lub nadzorującym jest organ administracji rządowej, 

 7) materiałów do opracowania zestawienia i planu, o których mowa w art. 142 pkt 10 i 11, 

 8) materiałów do opracowania i aktualizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa oraz informacji o 

przebiegu jego wykonania 

- kierując się koniecznością uwzględniania klasyfikacji dochodów i wydatków budżetowych, opracowania 

budżetu w układzie zadaniowym oraz zakresem podmiotowym i przedmiotowym spraw wymagających 

ujęcia w projekcie ustawy budżetowej. 

Art. 139. 1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów  projekt ustawy budżetowej na rok 

następny wraz z uzasadnieniem. 

2. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, 

Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, 

Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi 

sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora 

Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji  Ścigania Zbrodni przeciwko 

Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy. 

Art. 140. 1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2 % wydatków budżetu. 

2. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe: 

 1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do 

dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej; 

 2) na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej 

instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł; 

 3) na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 

 4) gdy odrębne ustawy tak stanowią. 

3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyć 3 % wydatków 

budżetu. 

4. W częściach budżetu państwa, których dysponentami są poszczególni wojewodowie, może być

tworzona rezerwa w wysokości do 1 % planowanych wydatków, z wyłączeniem dotacji dla jednostek 

samorządu terytorialnego. 

Art. 141. Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go 

Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. 

Art. 142. Do projektu ustawy budżetowej dołącza się uzasadnienie zawierające w szczególności: 

 1) główne cele polityki społecznej i gospodarczej, zgodne z Wieloletnim Planem Finansowym Państwa; 

 2) założenia makroekonomiczne na rok budżetowy i trzy kolejne lata, dotyczące prognozy: 

a) produktu krajowego brutto i jego składowych, w tym: 

– wielkości eksportu netto, 

– popytu krajowego, w tym konsumpcji prywatnej i zbiorowej, 

– nakładów brutto na środki trwałe, 

b) poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych, 

c) kursu walutowego, 

d) przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, 

e) poziomu zatrudnienia i bezrobocia, 

f) salda obrotów bieżących; 

 3) kierunki polityki fiskalnej, zawierające w szczególności założenia dotyczące średniookresowego celu 

budżetowego oraz działania z zakresu polityki fiskalnej i polityki gospodarczej zmierzające do jego 

osiągnięcia; 

 4) przewidywane wykonanie budżetu państwa za rok budżetowy poprzedzający rok budżetowy, którego 

dotyczy projekt ustawy budżetowej; 

 5) omówienie projektowanych: 

a) przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków budżetowych, 

b) przychodów i kosztów państwowych funduszy celowych, 

c) przychodów i kosztów agencji wykonawczych, 

d) wykazów określonych w art. 122 ust. 1 pkt 2 lit. b i c; 

 6) omówienie przewidywanych dochodów i wydatków, nadwyżki lub deficytu oraz długu sektora 

finansów publicznych; 

 7) omówienie wielkości środków własnych Unii Europejskiej oraz środków ujętych w budżecie środków 

europejskich; 

 8) informacje o udzielonych przez Skarb Państwa kwotach poręczeń i gwarancji, według 

przewidywanego wykonania na koniec roku budżetowego poprzedzającego rok budżetowy, którego 

dotyczy projekt ustawy budżetowej; 

 9) kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; 

10) zestawienie zadań i celów priorytetowych na dany rok budżetowy; 

11) skonsolidowany plan wydatków na rok budżetowy i dwa kolejne lata państwowych jednostek 

budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki 

budżetowej oraz państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14, sporządzany w układzie zadaniowym. 

Art. 143. 1. Dysponenci części budżetowych, w terminie do dnia 25 października, przekazują

informacje o przyjętych przez Radę Ministrów w projekcie ustawy budżetowej kwotach: 

 1) dochodów i wydatków, w tym wynagrodzeń - jednostkom podległym; 

 2) dotacji na zadania z zakresu administracji rządowej, zadania inspekcji i straży, dotacji na realizację

zadań własnych oraz o kwotach dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji 

rządowej - jednostkom samorządu terytorialnego; 

 3)  środków na realizację programów finansowanych z udziałem  środków europejskich, dla których 

zarządy województw są instytucją zarządzającą lub pośredniczącą - zarządom województw. 

2. W terminie do dnia 1 grudnia jednostki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, opracowują i przekazują

właściwym dysponentom części budżetowych projekty planów finansowych na następny rok budżetowy, 

zgodne z projektem ustawy budżetowej. 

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kwot dochodów z podatków i ceł pobieranych przez jednostki 

podległe Ministrowi Finansów. 

Art. 144. 1. W przypadku gdy Rada Ministrów przedkłada Sejmowi projekt ustawy o prowizorium 

budżetowym, przepis art. 141 stosuje się odpowiednio. 

2. Do projektu ustawy o prowizorium budżetowym stosuje się przepisy odnoszące się do projektu 

ustawy budżetowej, z wyłączeniem art. 142 pkt 10 i 11. 

3. W przypadku przedstawienia Sejmowi projektu ustawy o prowizorium budżetowym, Rada 

Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż na 3 miesiące przed 

zakończeniem okresu obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym. 

Art. 145. 1. W przypadku gdy ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie 

zostaną ogłoszone przed dniem 1 stycznia, to do czasu ogłoszenia odpowiedniej ustawy: 

 1) podstawą gospodarki finansowej jest przedstawiony Sejmowi odpowiedni projekt ustawy, o którym 

mowa w art. 141 lub w art. 144; 

 2) obowiązują stawki należności budżetowych oraz składki na państwowe fundusze celowe w wysokości 

ustalonej dla roku poprzedzającego rok budżetowy. 

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podstawą gospodarki finansowej państwa 

jest ustawa albo projekt ustawy o prowizorium budżetowym, a przed upływem terminu obowiązywania 

ustawy o prowizorium budżetowym nie zostanie ogłoszona ustawa budżetowa. 

Rozdział 5 

Wykonywanie ustawy budżetowej

Art. 146. 1. Dysponenci części budżetowych, w terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy 

budżetowej, przekazują jednostkom podległym informacje o kwotach dochodów i wydatków, w tym 

wynagrodzeń. 

2. Jednostki, o których mowa w ust. 1, sporządzają plany finansowe celem zapewnienia ich 

zgodności z ustawą budżetową. 

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kwot dochodów z podatków i ceł pobieranych przez jednostki 

podległe Ministrowi Finansów. 

Art. 147. 1. Minister Finansów, w porozumieniu z dysponentami części budżetowych, opracowuje 

harmonogram realizacji budżetu państwa. 

2. Harmonogram, o którym mowa w ust. 1, obejmuje: 

 1) prognozę dochodów budżetu państwa w poszczególnych miesiącach roku budżetowego; 

 2) wielkość wydatków planowanych do sfinansowania w poszczególnych miesiącach roku budżetowego. 

3. Harmonogram realizacji wydatków podlega aktualizacji na wniosek dysponenta części budżetowej 

lub Ministra Finansów. 

4. Dysponent części budżetowej może poinformować podległe i nadzorowane jednostki o 

harmonogramie, o którym mowa w ust. 1. Art. 148. W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych 

przekazują: 

 1) jednostkom samorządu terytorialnego informacje o kwotach dotacji celowych, dotacji na zadania z 

zakresu administracji rządowej, zadania inspekcji i straży, dotacji na realizację zadań własnych oraz 

o kwotach dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych 

zadań zleconych odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialnego, określonych w ustawie 

budżetowej; 

 2) samorządom województw informacje o środkach na realizację programów finansowanych z udziałem 

środków europejskich, dla których zarządy województw są instytucją zarządzającą lub 

pośredniczącą, określonych w ustawie budżetowej. 

Art. 149. 1. Dotacje celowe na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań

zleconych ustawami są przekazywane jednostce samorządu terytorialnego przez wojewodę w terminie 

umożliwiającym pełne i terminowe wykonywanie zadań. 

2. Dotacje celowe na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych 

ustawami mogą również być przekazywane - w terminach określonych w odrębnych przepisach - przez: 

 1) Kierownika Krajowego Biura Wyborczego lub działających z jego upoważnienia dyrektorów zespołów 

i delegatur Krajowego Biura Wyborczego na finansowanie zadań związanych z prowadzeniem 

rejestru wyborców oraz organizacją i przeprowadzaniem wyborów i referendów; 

 2) dyrektorów urzędów statystycznych na finansowanie zadań związanych z organizacją spisów 

powszechnych i rolnych. 

Art. 150. Dysponent części budżetowej lub dysponent  środków, o których mowa w art. 127 ust. 2, 

udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne 

przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, 

zawiera umowę, która określa w szczególności: 

 1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania; 

 2) wysokość udzielonej dotacji; 

 3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego; 

 4) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;

 5) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż 15 dni od określonego w umowie dnia 

wykonania zadania, a w przypadku zadania realizowanego za granicą - 30 dni od określonego w 

umowie dnia jego wykonania; 

 6) tryb kontroli wykonania zadania. 

Art. 151. 1. Dysponent części budżetowej może zlecić organizacji pozarządowej realizację swoich 

zadań na podstawie zawartej z tą organizacją umowy, przyznając jednocześnie dotację celową na 

realizację tych zadań. 

2. Umowa, o której mowa w ust. 1, powinna określać: 

 1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania; 

 2) wysokość udzielonej dotacji i tryb płatności; 

 3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego; 

 4) tryb kontroli wykonywania zadania; 

 5) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;

 6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż 15 dni od określonego w umowie dnia 

wykonania zadania, a w przypadku zadania realizowanego za granicą - 30 dni od określonego w 

umowie dnia jego wykonania. 

Art. 152. 1. Jednostki, którym została udzielona dotacja, o której mowa w art. 150 i art. 151 ust. 1, są

obowiązane do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej  środków otrzymanych z dotacji oraz 

wydatków dokonywanych z tych środków. 

2. Zatwierdzenie przez dysponenta części budżetowej lub dysponenta środków, o których mowa w 

art. 127 ust. 2, rozliczenia dotacji w zakresie rzeczowym i finansowym, przedstawionego przez 

obowiązaną do tego jednostkę, powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia jego przedstawienia, a w

przypadku dotacji na realizację zadania za granicą - 60 dni od dnia jego przedstawienia. 

3. W przypadku stwierdzenia na podstawie rozliczenia, o którym mowa w ust. 2,  że dotacja wykorzystana została w części lub całości niezgodnie z przeznaczeniem albo pobrana w nadmiernej 

wysokości, dysponent części budżetowej lub dysponent  środków, o których mowa w art. 127 ust. 2, 

określa, w drodze decyzji, wysokość kwoty podlegającej zwrotowi do budżetu państwa. 

Art. 153. 1. Minister Finansów, na wniosek dysponenta części budżetowej, może udzielić

zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa w danym roku budżetowym, jeżeli 

środki na ten cel zostały ujęte w rezerwie celowej, oraz w kolejnych latach: 

 1) projektów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 

 2) wydatków bieżących lub inwestycyjnych; 

 3) programów wieloletnich. 

2. Minister Finansów może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb składania wniosków, 

o których mowa w ust. 1, wzór wniosku i niezbędne dokumenty, mając na względzie właściwość

podmiotów realizujących zadania, zakres przedmiotowy tych zadań oraz efektywność wykorzystania 

środków budżetu państwa. 

Art. 154. 1. Podziału rezerw celowych dokonuje, z zastrzeżeniem ust. 3-6, Minister Finansów w 

porozumieniu z właściwymi ministrami lub innymi dysponentami części budżetowych, nie później niż do 

dnia 15 października, z wyjątkiem rezerw, o których mowa w art. 140 ust. 2 pkt  2 i 3, oraz rezerw 

przeznaczonych na finansowanie zobowiązań Skarbu Państwa i rezerw przeznaczonych na 

przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i usuwanie ich skutków. 

2. Właściwi ministrowie lub inni dysponenci części budżetowych występują do Ministra Finansów do 

dnia 30 września o podział rezerw celowych, w wyniku którego następuje zwiększenie wydatków części 

budżetowych państwa, których dysponentami są wojewodowie. 

3. Podziału rezerwy celowej na finansowanie zadań, dla których udzielone zostały zapewnienia 

finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa, Minister Finansów dokonuje nie później niż do dnia 

20 grudnia. 

4. Podziału rezerwy celowej na zwiększenie wynagrodzeń wynikających ze zmian organizacyjnych i 

nowych zadań w państwowych jednostkach budżetowych dokonuje Rada Ministrów. 

5. Podziału rezerwy celowej przeznaczonej na realizację programów finansowanych z udziałem 

środków europejskich i  środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5, dokonuje Minister Finansów na 

wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z zastrzeżeniem ust. 6. 

6. Podziału rezerwy celowej przeznaczonej na realizację programów finansowanych z udziałem 

środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rybackiego i na Wspólną Politykę Rolną dokonuje 

Minister Finansów na wniosek ministrów właściwych do spraw: rybołówstwa, rozwoju wsi i rynków rolnych. 

7. Rezerwy celowe mogą być przeznaczone, z zastrzeżeniem ust. 9, wyłącznie na cel, na jaki zostały 

utworzone, oraz wykorzystane zgodnie z klasyfikacją wydatków. 

8. Zmiana klasyfikacji wydatków, o której mowa w ust. 7, może być dokonana przez Ministra 

Finansów w porozumieniu z właściwym ministrem lub innym dysponentem części budżetowej nie później 

niż do dnia 15 listopada. W przypadku rezerw celowych, o których mowa w ust. 3, zmiana klasyfikacji 

wydatków może nastąpić do dnia 20 grudnia, a w przypadku rezerw celowych, o których mowa w ust. 5 i 6 

- do końca roku budżetowego. 

9. Minister Finansów może, po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji  właściwej do spraw 

budżetu, dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej. 

Art. 155. 1. Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów. 

2. Rada Ministrów może upoważnić, w drodze rozporządzenia, Prezesa Rady Ministrów i Ministra 

Finansów do dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych kwot, uwzględniając 

zróżnicowanie tych kwot. 

3. Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na zwiększenie wydatków, które zostały zmniejszone 

w trakcie realizacji budżetu w wyniku przeniesień, dokonanych na podstawie art. 171. 

Art. 156. O podziale rezerwy, o której mowa w art. 140 ust. 4, wojewodowie zawiadamiają Ministra 

Finansów. 

Art. 157. Nie stanowią rezerwy, o której mowa w art. 140 ust. 4,  środki niepodzielone przez 

wojewodów, przeznaczone na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadańzleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami. 

Art. 158. Ograniczenia, o których mowa w art. 154 ust. 3, 6-8 oraz w art. 155 ust. 3, nie mają

zastosowania w przypadku realizacji zadań wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia stanów 

nadzwyczajnych na terytorium państwa lub na jego części. 

Art. 159. Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu państwa. 

Art. 160. 1. W celu rzetelnego i gospodarnego wykonania budżetu państwa Rada Ministrów może, w 

drodze rozporządzenia, określić: 

 1) organy administracji rządowej uprawnione do dokonywania określonych rodzajów wydatków; 

 2) wytyczne dotyczące: 

a) szczegółowego sposobu dokonywania wydatków, o których mowa w pkt 1, 

b) szczegółowego sposobu i terminów sporządzania informacji z wykonania wydatków, o których 

mowa w pkt 1, oraz jednostki obowiązane do ich sporządzania, 

c) warunków zaciągania zobowiązań w ramach wydatków planowanych w Wieloletnim Planie

Finansowym Państwa. 

2. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia zakres i rodzaj 

określanych wydatków oraz konieczność zachowania zasady przejrzystości finansów publicznych przy 

sporządzaniu informacji z ich wykonania i warunkach zaciągania zobowiązań. 

Art. 161. 1. Zobowiązania na okres dłuższy niż rok budżetowy w ramach realizacji polskiej pomocy 

zagranicznej na terytoriach uznanych za strefę działań wojennych mogą być zaciągane, jeżeli wydatki 

niezbędne na obsługę zobowiązania są ujęte w ustawie budżetowej. 

2. Środki niewykorzystane w ramach zaciągniętego zobowiązania wieloletniego nie podlegają

zwrotowi do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego i traktowane są jako  środki niewygasające, 

podlegające zwrotowi najpóźniej do dnia 30 czerwca kolejnego roku. 

3. Rada Ministrów może wydawać, w drodze rozporządzenia, wytyczne dotyczące zasad zaciągania 

zobowiązań na okres dłuższy niż rok budżetowy w ramach realizacji polskiej pomocy zagranicznej na 

terytoriach uznanych za strefę działań wojennych, określając: 

 1) podmioty uprawnione do dokonywania określonych rodzajów wydatków; 

 2) szczegółowy sposób dokonywania wydatków, o których mowa w pkt 1; 

 3) szczegółowy sposób i termin sporządzania informacji z wykonania wydatków, o których mowa w pkt 

1, oraz jednostki obowiązane do ich sporządzania. 

4. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, uwzględnia właściwość

podmiotów realizujących zadania oraz zakres tych zadań. 

Art. 162. W toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki 

finansowej: 

 1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów  budżetu państwa następuje na zasadach i w 

terminach wynikających z obowiązujących przepisów; 

 2) pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i harmonogramem, o którym 

mowa w art. 147 ust. 1; 

 3) dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z 

uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w 

sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych 

nakładów; 

 4) zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem 

przepisów o zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do organizacji pozarządowych - z 

odpowiednim zastosowaniem art. 43 i art. 151. 

Art. 163. 1. Państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej 

Polskiej, nadzorowane przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, mogą gromadzić na 

wydzielonym rachunku bankowym dochody uzyskiwane z:

 1) odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu 

jednostki budżetowej;  2) wpływów z najmu, dzierżawy lub sprzedaży składników majątkowych; 

 3) tytułu odsetek od środków zgromadzonych na rachunku. 

2. Dochody, o których mowa w ust. 1, są przeznaczane na sfinansowanie wydatków bieżących i 

inwestycyjnych związanych z remontami i odtworzeniem mienia państwowych jednostek budżetowych 

mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 

3. Wydatki mogą być dokonywane do wysokości kwot zgromadzonych dochodów, w ramach planu 

finansowego obejmującego bieżące dochody i pozostałości środków z okresów poprzednich. 

4. Środki pieniężne gromadzone na wydzielonym rachunku bankowym, o których mowa w ust. 1, w 

zależności od potrzeb wskazanych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych mogą być

przekazywane na wydzielony rachunek bankowy do innej jednostki budżetowej mającej siedzibę poza 

granicami Rzeczypospolitej Polskiej, podległej temu ministrowi. 

Art. 164. 1. Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów 

wykonawczych, wyroków sądowych lub ugód, mogą być dokonywane bez względu na poziom  środków 

finansowych zaplanowanych na ten cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie 

przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw celowych. 

2. Do przeniesień, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się ograniczeń wynikających z art. 171 ust. 1-

5. 

Art. 165. 1. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi wydatkami 

budżetu państwa. 

2. Minister Finansów może dokonywać przeniesień wydatków planowanych na obsługę długu Skarbu 

Państwa między częściami budżetu państwa, w których ujmuje się obsługę długu zagranicznego Skarbu 

Państwa oraz obsługę długu krajowego Skarbu Państwa. 

Art. 166. 1. Środki finansowe uzyskane przez Ministra Finansów z  tytułu transakcji finansowych na 

instrumentach pochodnych, polegających na wymianie płatności odsetkowych, pomniejszają wydatki 

związane z obsługą długu Skarbu Państwa. 

2. Środki finansowe uzyskane przez Ministra Finansów z  tytułu transakcji finansowych na 

instrumentach pochodnych, polegających na wymianie płatności kapitałowych, pomniejszają rozchody. 

Art. 167. 1. Wpłaty środków własnych Unii Europejskiej do jej budżetu dokonywane są w terminach i 

wysokości wynikających z umowy międzynarodowej, z zastrzeżeniem ust. 2. 

2. W przypadku gdy w trakcie roku budżetowego - w wyniku zmian wprowadzonych w budżecie 

ogólnym Unii Europejskiej - wpłata środków własnych, o których mowa w ust. 1, ulegnie zwiększeniu i nie 

będzie możliwe pokrycie zwiększonych  środków z rezerw celowych, Rada Ministrów przedstawia 

sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu propozycje sfinansowania zwiększonego wydatku. 

3. W pierwszej kolejności na cel, o którym mowa w ust. 2, przeznacza się: 

 1) wydatki zablokowane na podstawie art. 177; 

 2) niepodzielone rezerwy celowe. 

4. Pozytywna opinia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu o propozycjach sfinansowania 

zwiększonych wpłat środków własnych Unii Europejskiej oznacza: 

 1) upoważnienie dla Ministra Finansów do przeniesienia wydatków między częściami i działami w 

przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 1; 

 2) zgodę na zmianę przeznaczenia rezerw celowych bez stosowania trybu określonego w art. 154 ust. 9 

w przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 2; 

 3) upoważnienie dla Rady Ministrów do dokonania przeniesienia planowanych wydatków między 

częściami i działami budżetu państwa - w przypadku innych wydatków. 

Art. 168. 1. Dotacje udzielone z budżetu państwa w części niewykorzystanej do końca roku 

budżetowego lub w terminie określonym w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 181 ust. 3 

podlegają zwrotowi do budżetu państwa odpowiednio do dnia 31 stycznia następnego roku albo w 

terminie 21 dni od dnia określonego w tym rozporządzeniu, z zastrzeżeniem art. 151 ust. 2 pkt 6. 

2. Dotacje udzielone z budżetu państwa na realizację zadań za granicą w części niewykorzystanej do 

końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu państwa do dnia 28 lutego następnego roku. 

3. Od kwot dotacji zwróconych po terminie określonym w ust. 1 lub 2 nalicza się odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął 

termin zwrotu dotacji. 

4. Wykorzystanie dotacji następuje przez zapłatę za zrealizowane zadania, na które dotacja była 

udzielona. Przekazanie środków na rachunek beneficjenta nie oznacza wykorzystania dotacji. 

5. W przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, 

wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach. 

6. Dotacje celowe przyznane jednostkom samorządu terytorialnego na realizację zadań z zakresu 

administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, w części niewykorzystanej w danym roku, 

podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części, w jakiej zadanie nie zostało wykonane, w terminie 

określonym w ust. 1. 

Art. 169. 1. Dotacje udzielone z budżetu państwa: 

 1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, 

 2) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości 

- podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości 

podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2. 

2. Dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu państwa w 

wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na 

dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania.

3. Dotacjami nienależnymi są dotacje udzielone bez podstawy prawnej. 

4. Zwrotowi do budżetu państwa podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z 

przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości. 

5. Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa nalicza się, począwszy od dnia: 

 1) przekazania z budżetu państwa dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, 

 2) stwierdzenia nieprawidłowego naliczenia lub nienależnego pobrania dotacji 

- z zastrzeżeniem,  że jeżeli dotacja stanowi pomoc publiczną, w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu 

ustanawiającego Wspólnotę Europejską, odsetki nalicza się od dnia przekazania dotacji beneficjentowi. 

6. W przypadku niedokonania zwrotu dotacji w terminie, o którym mowa w ust. 1 oraz w art. 150 pkt 

5, art. 151 ust. 2 pkt 6, art. 168 ust. 1 i 2, organ lub inny dysponent części budżetowej, który udzielił 

dotacji, wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki. 

Art. 170. 1. Zmiany kwot dotacji celowych na zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego 

mogą następować w terminie do dnia 15 listopada roku budżetowego, a zmiany kwot dotacji na 

dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego - do dnia 30 listopada roku 

budżetowego. 

2. Terminy określone w ust. 1 nie obowiązują w przypadku: 

 1) dofinansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego realizowanych w związku ze zdarzeniem 

losowym lub finansowania zobowiązań Skarbu Państwa; 

 2) uprzedniego udzielenia zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa. 

Art. 171. 1. Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać przeniesień wydatków między 

rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków, z zastrzeżeniem ust. 5, w ramach danej części i działu 

budżetu państwa. 

2. Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków przeznaczonych na 

realizację programów finansowanych z udziałem  środków europejskich wymaga zgody ministra 

właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z zastrzeżeniem art. 194 ust. 5 i 6. 

3. Przeniesienie polegające na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków majątkowych jednorazowo o 

kwotę powyżej 100 tys. zł wymaga zgody Ministra Finansów, z zastrzeżeniem ust. 4. O przeniesieniach 

wydatków majątkowych dokonanych poniżej tej kwoty dysponenci części budżetowych informują

niezwłocznie Ministra Finansów. 

4. W przypadku wydatków na inwestycje budowlane, każde przeniesienie polegające na 

zmniejszeniu lub zwiększeniu tych wydatków wymaga zgody Ministra Finansów. 

5. Dysponenci części budżetowych mogą upoważnić kierowników podległych jednostek do 

dokonywania przeniesień wydatków w obrębie jednego rozdziału. 

6. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 5, nie obejmuje przenoszenia wydatków, na dokonanie 

których wymagana jest zgoda ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego lub Ministra Finansów. 7. Przeniesienia wydatków, o których mowa w ust. 1 i 5, nie mogą zwiększać planowanych wydatków 

na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej. 

8. Przepisy ust. 1-7 nie mają zastosowania do podziału rezerw budżetu państwa. 

9. Ministrowie będący dysponentami więcej niż jednej części budżetowej mogą dokonywać

przeniesień wydatków między częściami w ramach jednego działu i rozdziału budżetu państwa. O 

podjętych decyzjach ministrowie informują niezwłocznie Radę Ministrów. Rada Ministrów może uchylić

decyzję ministra. 

Art. 172. 1. W razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa Prezes Rady Ministrów może, w 

drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych 

między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych wynikającego z 

ustawy budżetowej. 

2. Prezes Rady Ministrów w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, może określić dla utworzonego 

lub przekształconego ministerstwa kwoty wynagrodzeń w podziale na części i działy budżetu państwa. 

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w przypadku zniesienia lub przekształcenia, będących 

dysponentami części budżetowych, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych podległych Prezesowi 

Rady Ministrów albo ministrowi lub przez nich nadzorowanych. 

Art. 173. 1. Środki z budżetu państwa przeznaczone na finansowanie programów wieloletnich nie 

mogą być, z zastrzeżeniem ust. 2, wykorzystane na inne cele. 

2. Niewykorzystane  środki na finansowanie programów wieloletnich Rada Ministrów może 

przeznaczyć na finansowanie innych programów wieloletnich lub zobowiązań Skarbu Państwa. 

Art. 174. Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę: 

 1) realizacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa; 

 2) efektywności i skuteczności realizacji budżetu w układzie zadaniowym; 

 3) wykorzystania środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2; 

 4) poziomu deficytu sektora finansów publicznych. 

Art. 175. 1. Dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i kontrolę: 

 1) nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek organizacyjnych, w tym nad 

dokonywaniem przez te jednostki wstępnej oceny celowości poniesionych wydatków oraz realizacją

właściwych procedur; 

 2) wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa; 

 3) realizacji zadań finansowanych z budżetu państwa; 

 4) efektywności i skuteczności realizacji planów w układzie zadaniowym na podstawie mierników 

stopnia realizacji celów. 

2. Przedmiotem nadzoru i kontroli, o których mowa w ust. 1, jest w szczególności: 

 1) prawidłowość i terminowość pobierania dochodów; 

 2) zgodność wydatków z planowanym przeznaczeniem; 

 3) prawidłowość wykorzystania środków finansowych, w tym zakres zrealizowanych zadań; 

 4) wysokość i terminy przekazywania dotacji; 

 5) prawidłowość wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa, pod względem zgodności z 

przeznaczeniem oraz wysokości wykorzystanej dotacji a stopniem realizacji zadań przewidzianych do 

sfinansowania dotacją z budżetu państwa. 

3. Dysponenci części budżetowych ustalają, w tym w odniesieniu do podległych jednostek 

organizacyjnych, sposób dokonywania wydatków przy wykorzystaniu służbowych kart płatniczych, w 

szczególności: 

 1) funkcje, stanowiska i zakres obowiązków służbowych uprawniających do korzystania ze służbowej 

karty płatniczej; 

 2) tryb i warunki przyznawania służbowej karty płatniczej i ustalania wysokości miesięcznych limitów 

wydatków; 

 3) rodzaje towarów i usług, za które może być dokonywana zapłata za pomocą służbowej karty 

płatniczej; 

 4) przypadki, kiedy może być dokonana wypłata gotówki za pomocą służbowej karty płatniczej; 

 5) sposób prowadzenia ewidencji wydanych służbowych kart płatniczych;  6) sposób i terminy rozliczania płatności dokonanych przy wykorzystaniu służbowej karty płatniczej. 

Art. 176. 1. Minister Finansów może dokonać oceny planowania i gospodarowania  środkami 

publicznymi w jednostkach sektora finansów publicznych, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 

139 ust. 2, i jednostek samorządu terytorialnego. 

2. Ocenę, o której mowa w ust. 1, przeprowadzają osoby upoważnione przez Ministra Finansów. 

3. Podczas przeprowadzania oceny planowania i gospodarowania  środkami publicznymi osoby 

upoważnione przez Ministra Finansów kierują się wskazówkami zawartymi w standardach audytu 

wewnętrznego, o których mowa w art. 273 ust. 1. 

4. Osoby upoważnione przez Ministra Finansów mają prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz 

wglądu do wszelkich dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z 

funkcjonowaniem jednostki, w tym zawartych na elektronicznych nośnikach danych, jak również do 

wykonywania z nich kopii, odpisów, wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o 

tajemnicy ustawowo chronionej. 

5. Pracownicy jednostki, w której przeprowadzana jest ocena, są obowiązani udzielać informacji i 

wyjaśnień, a także potwierdzać kopie, odpisy, wyciągi lub zestawienia, o których mowa w ust. 4. 

Art. 177. 1. W przypadku stwierdzenia: 

 1) niegospodarności w określonych jednostkach, 

 2) opóźnień w realizacji zadań, 

 3) nadmiaru posiadanych środków, 

 4) naruszenia zasad gospodarki finansowej, o których mowa w art. 162 

- może być podjęta decyzja o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych. 

2. Blokowanie planowanych wydatków budżetowych oznacza okresowy lub obowiązujący do końca 

roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków. 

3. Decyzje o blokowaniu planowanych wydatków, w przypadkach określonych w ust. 1, podejmują: 

 1) Minister Finansów - w zakresie całego budżetu państwa, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w 

art. 139 ust. 2; 

 2) dysponenci części budżetowych - w zakresie ich części budżetu państwa. 

4. O decyzjach, o których mowa w ust. 3 pkt 2, dysponenci części budżetowych niezwłocznie 

informują Ministra Finansów. 

5. W decyzjach, o których mowa w ust. 3, może być zawarty wykaz wydatków, które nie mogą być

dokonywane. 

6. Minister Finansów, po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, 

może utworzyć nową rezerwę celową i przenieść do tej rezerwy kwoty wydatków zablokowane na 

podstawie ust. 1 pkt 2 i 3. 

7. Rezerwę, o której mowa w ust. 6, przeznacza się na sfinansowanie zobowiązań Skarbu Państwa 

lub na cele osobno wskazane w ustawie budżetowej. 

8. Minister Finansów informuje niezwłocznie Radę Ministrów o przyczynach podjęcia decyzji, o 

których mowa w ust. 3 pkt 1. Rada Ministrów może uchylić decyzję Ministra Finansów w terminie 30 dni 

od dnia poinformowania o podjęciu decyzji. 

Art. 178. 1. W przypadku stwierdzenia okoliczności, o których mowa w art. 177 ust. 1, dotyczących 

wydatkowania  środków przeznaczonych na programy finansowane z udziałem  środków europejskich, z 

wyłączeniem programów finansowanych z udziałem  środków Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz 

środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4, Minister Finansów, na wniosek ministra właściwego do 

spraw rozwoju regionalnego, może utworzyć nową rezerwę celową i przenieść do niej zablokowane kwoty 

wydatków, po poinformowaniu sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu. 

2. Rezerwę, o której mowa w ust. 1, przeznacza się na te programy, w których realizacji nie 

występują opóźnienia. 

Art. 179. 1. W przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej może nastąpić blokowanie na 

czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa. 

2. Blokowanie planowanych wydatków budżetu państwa, o którym mowa w ust. 1, oznacza 

wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa lub okresowy 

albo obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków. 3. Blokowanie, o którym mowa w ust. 2, nie może dotyczyć subwencji ogólnej dla samorządu 

terytorialnego. 

4. Rada Ministrów po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu 

podejmuje, w drodze rozporządzenia, decyzję o blokowaniu wydatków. 

5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, Rada Ministrów określa w szczególności: 

 1) część budżetu państwa, 

 2) łączną kwotę wydatków, która podlega blokowaniu 

- uwzględniając stopień zagrożenia realizacji poszczególnych zadań oraz stopień zagrożenia realizacji 

ustawy budżetowej. 

6. Szczegółową klasyfikację wydatków, które podlegają blokowaniu, ustala dysponent części 

budżetowej. 

Art. 180. W przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium państwa lub na jego 

części Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych wydatków 

budżetowych między częściami i działami budżetu państwa w celu realizacji zadań wynikających z 

przepisów dotyczących wprowadzenia tego stanu. 

Art. 181. 1. Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu państwa wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 9, 

z upływem roku budżetowego. 

2. Nie później niż do dnia 15 grudnia roku budżetowego Rada Ministrów może ustalić, w drodze 

rozporządzenia, po uzyskaniu w tej sprawie opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, wykaz 

oraz plan finansowy wydatków, do których nie stosuje się przepisów ust. 1, w szczegółowości określonej 

w art. 116 ust. 2, i ostateczny termin ich dokonania, nie dłuższy niż 31 marca następnego roku 

budżetowego. 

3. Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, Rada Ministrów uwzględni terminy zakończenia 

procedur wynikających z przepisów o zamówieniach publicznych, stopień zaawansowania realizacji 

programów wieloletnich, a w przypadku wydatków inwestycyjnych - zrealizowany, ale niezafakturowany 

zakres zadań rzeczowych danej inwestycji. 

4. W wykazie, o którym mowa w ust. 2, nie mogą być ujęte wydatki, które w toku realizacji budżetu 

zostały zwiększone w trybie art. 171 ust. 3 oraz art. 173 ust. 2. 

5. Środki finansowe na wydatki, o których mowa w ust. 2, Minister Finansów, do dnia 31 grudnia roku 

budżetowego, przekazuje na wyodrębniony rachunek wydatków centralnego rachunku bieżącego budżetu 

państwa 

6. Rada Ministrów w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 2, może: 

 1) wskazać środki finansowe przeznaczone na: 

a) integrację społeczną, 

b) poprawę jakości kształcenia, 

c) rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw 

- w ramach realizacji programów współfinansowanych  z udziałem Europejskiego Funduszu 

Społecznego, do których nie stosuje się przepisów ust. 5, uwzględniając rodzaje beneficjentów, 

rodzaje projektów oraz procedury stosowane przy ich realizacji; 

 2) wskazać, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, środki finansowe przeznaczone na realizację

programów współfinansowanych z udziałem środków europejskich innych niż wymienione w pkt 1, do 

których nie stosuje się przepisów ust. 5, uwzględniając rodzaje beneficjentów realizujących projekty, 

rodzaje projektów oraz procedury stosowane przy ich realizacji, mając na uwadze sprawne 

funkcjonowanie programu, projektu lub zadania. 

7. Środki finansowe, o których mowa w ust. 6, pozostają na rachunkach beneficjentów realizujących 

projekty lub zadania z udziałem środków europejskich i mogą być wydatkowane w terminach określonych 

w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 2. 

8. Środki finansowe niewykorzystane w terminie określonym przez Radę Ministrów podlegają

przekazaniu na dochody budżetu państwa na wyodrębniony rachunek dochodów centralnego rachunku 

bieżącego budżetu państwa w terminie 21 dni od dnia określonego w rozporządzeniu wydanym na 

podstawie ust. 2. 

9. Minister Finansów może, na wniosek dysponenta części budżetowej, wyrazić zgodę na 

regulowanie zobowiązań wymagalnych według stanu na dzień 31 grudnia roku ubiegłego w ciężar planu 

wydatków tego roku w terminie do 9 dni roboczych roku następnego. Art. 182. 1. Wykonanie ustawy budżetowej podlega kontroli Sejmu. 

2. Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i Najwyższej Izbie Kontroli, w terminie do dnia 31 maja roku 

następnego, roczne sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej oraz: 

 1) sprawozdanie o dochodach i wydatkach związanych z zadaniami z zakresu administracji rządowej, 

realizowanymi przez jednostki samorządu terytorialnego, i innymi zadaniami zleconymi jednostkom 

samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami; 

 2) zbiorczą informację o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego; 

 3) ocenę realizacji założeń makroekonomicznych; 

 4) ocenę przebiegu prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; 

 5) informację o wykonaniu wydatków w układzie zadaniowym. 

3. Sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej powinno zawierać: 

 1) dochody, wydatki oraz nadwyżkę albo deficyt sektora finansów publicznych; 

 2) dochody i wydatki wynikające z zamknięć rachunków budżetu państwa, sporządzone według 

szczegółowości i układu ustawy budżetowej; 

 3) przychody i koszty państwowych funduszy celowych; 

 4) przychody i koszty agencji wykonawczych; 

 5) przychody i koszty instytucji gospodarki budżetowej; 

 6) przychody i koszty jednostek, o których mowa w art. 9 pkt 14. 

4. Do sprawozdania dołącza się: 

 1) omówienie wykonania budżetu państwa, z uwzględnieniem różnic między wielkościami uchwalonymi 

a wykonanymi; 

 2) informację o realizacji wydatków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego; 

 3) omówienie wielkości  środków własnych Unii Europejskiej, z uwzględnieniem różnic między 

wielkościami uchwalonymi a wykonanymi; 

 4) informacje dotyczące otrzymanych i wydatkowanych środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 

3; 

 5) informację o przebiegu wykonania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa. 

5. Zbiorcza informacja o wykonaniu budżetów jednostek samorządu terytorialnego powinna zawierać, 

odrębnie dla każdego stopnia jednostki samorządu terytorialnego: 

 1) zestawienie dochodów według ważniejszych źródeł; 

 2) zestawienie wydatków według działów; 

 3) zestawienie wydatków według ważniejszych rodzajów wydatków; 

 4) zestawienie przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych; 

 5) omówienie wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego; 

 6) kwotę nadwyżki albo deficytu jednostek samorządu terytorialnego. 

6. Informacja o wykonaniu wydatków w układzie zadaniowym, z wyodrębnieniem wydatków na 

inwestycje i dotacji na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji oraz wydatków na

programy wieloletnie, powinna zawierać: 

 1) omówienie realizacji planu wydatków w układzie zadaniowym, w tym realizacji założonych celów; 

 2) zestawienie planowanych i poniesionych wydatków na realizację zadań; 

 3) zestawienie planowanych i poniesionych wydatków na realizację podzadań; 

 4) zestawienie planowanych i osiągniętych wartości mierników stopnia realizacji celów. 

7. Do sprawozdania, o którym mowa w ust. 2, Rada Ministrów dołącza: 

 1) sprawozdanie dotyczące przestrzegania zasady stanowiącej,  że kwota państwowego długu 

publicznego nie może przekroczyć 60 % wartości rocznego produktu krajowego brutto w danym roku 

budżetowym; 

 2) informację dotyczącą długu, poręczeń i gwarancji sektora finansów publicznych, o których mowa w 

art. 38. 

Art. 183. Minister Finansów przedstawia sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu i Najwyższej 

Izbie Kontroli informację o przebiegu wykonania ustawy budżetowej za pierwsze półrocze w terminie do 

dnia 10 września tego roku. 

Rozdział 6 

Wykonywanie budżetu środków europejskichArt. 184. 1. Wydatki związane z realizacją programów i projektów finansowanych ze  środków, o 

których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, są dokonywane zgodnie z procedurami określonymi w umowie 

międzynarodowej lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykorzystaniu. 

2. Przy wydatkowaniu środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 lit. c i d, a także 

środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z tych  środków, stosuje się

odpowiednio zasady rozliczania określone dla dotacji z budżetu państwa. 

Art. 185. W trakcie wykonywania budżetu  środków europejskich wydatki dokonywane w ramach 

płatności są klasyfikowane w podziale na części, działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji wydatków. 

Art. 186. Wydatki na realizację programów i projektów finansowanych z udziałem środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, mogą być przeznaczone na: 

 1) realizację projektów przez jednostki budżetowe; 

 2) płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich; 

 3) dotacje celowe dla beneficjentów; 

 4) realizację projektów finansowanych w ramach Programu Środki Przejściowe; 

 5) realizację Wspólnej Polityki Rolnej zgodnie z odrębnymi ustawami. 

Art. 187. Za obsługę płatności w ramach programów finansowanych z udziałem  środków 

europejskich, zwanych dalej "płatnościami", odpowiada Minister Finansów. 

Art. 188. 1. Podstawą dokonania płatności na rzecz beneficjenta jest zlecenie płatności wystawione 

przez instytucję, z którą beneficjent zawarł umowę o dofinansowanie projektu, oraz pisemna zgoda 

dysponenta części budżetowej na dokonanie płatności, z zastrzeżeniem,  że w przypadku gdy projekt 

realizuje instytucja zarządzająca lub instytucja pośrednicząca będąca zarządem województwa lub przez 

zarząd województwa upoważniona, zlecenia płatności są wystawiane przez zarząd województwa. 

2. Dysponent części budżetowej może upoważnić na piśmie instytucję, o której mowa w ust. 1, do 

wydawania zgody na dokonywanie płatności. 

3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do decyzji, o której mowa w art. 5 pkt 9 ustawy o zasadach 

prowadzenia polityki rozwoju albo w art. 9 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu 

zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego. 

4. Instytucja, o której mowa w ust. 1, informuje właściwego dysponenta części budżetowej o 

zleceniach płatności przekazywanych do Banku Gospodarstwa Krajowego,  a w przypadku programów 

finansowanych z udziałem środków europejskich, dla których instytucją zarządzającą lub pośredniczącą

jest zarząd województwa, także zarząd województwa. 

5. Płatności mogą być przekazywane na rachunek beneficjenta, podmiotu upoważnionego przez 

beneficjenta lub wykonawcy. 

6. Minister Finansów, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego oraz 

ministrem właściwym do spraw rybołówstwa, określi, w drodze rozporządzenia: 

 1) wzór zlecenia płatności, 

 2) zakres, terminy i tryb przekazywania przez Bank Gospodarstwa Krajowego informacji dotyczących 

płatności, 

 3) wzory, zakres, terminy i tryb przekazywania informacji przez instytucję, o której mowa w ust. 1, do 

dysponenta części budżetowej lub do zarządu województwa 

- mając na względzie sprawność realizacji płatności, wymogi prowadzenia przez dysponentów części 

budżetowych ewidencji księgowej wydatków w ramach programów oraz zapewnienie skutecznej kontroli 

nad środkami przekazanymi do Banku Gospodarstwa Krajowego. 

Art. 189. 1. Zlecenie płatności może dotyczyć kwoty wydatków kwalifikowalnych zgodnie z kryteriami 

określonymi na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, a w przypadku programu 

finansowanego z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rybackiego - na podstawie ustawy z dnia 3 

kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego 

Funduszu Rybackiego, wynikającej z wniosku o płatność, zweryfikowanego pozytywnie przez instytucję, o 

której mowa w art. 188 ust. 1. 

2. Instytucja, o której mowa w art. 188 ust. 1, może wystawić zlecenie dokonania płatności 

zaliczkowej dla beneficjenta przed złożeniem przez beneficjenta wniosku o płatność. 3. W przypadku niezłożenia wniosku o płatność na kwotę lub w terminie, o których mowa w 

przepisach wydanych na podstawie ust. 4, od  środków pozostałych do rozliczenia, przekazanych w 

ramach zaliczki, nalicza się odsetki jak dla zaległości podatkowych, liczone od dnia przekazania środków 

do dnia złożenia wniosku o płatność. 

4. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego w porozumieniu z Ministrem Finansów, a w 

zakresie  środków europejskich przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem 

środków Europejskiego Funduszu Rybackiego - także w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw 

rybołówstwa, określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb udzielania oraz rozliczania zaliczek, a także 

terminy składania wniosków o płatność oraz ich zakres, uwzględniając rodzaje beneficjentów i sposób 

wdrażania działań w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich. 

Art. 190. W przypadku gdy beneficjentem projektu finansowanego ze  środków europejskich jest 

jednostka sektora finansów publicznych, każdy wydatek kwalifikowalny powinien zostać ujęty we wniosku 

o płatność przekazywanym właściwej instytucji w terminie do 3 miesięcy od dnia jego poniesienia. 

Art. 191. 1. Instytucja, o której mowa w art. 188 ust. 1, przekazuje dysponentowi części budżetowej 

lub do zarządu województwa, w terminie do 5 dnia każdego miesiąca, zbiorcze harmonogramy wydatków 

wynikających z podpisanych umów, o których mowa w art. 5 pkt 9 ustawy o zasadach prowadzenia 

polityki rozwoju albo w art. 9 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego 

rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego. 

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do decyzji, o których mowa w art. 5 pkt 9 ustawy o 

zasadach prowadzenia polityki rozwoju albo w art. 9 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o 

wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu 

Rybackiego. 

Art. 192. 1. Minister Finansów przekazuje na rachunki w Banku Gospodarstwa Krajowego środki na 

płatności na rzecz beneficjentów, a w przypadku Wspólnej Polityki Rolnej - na rzecz agencji płatniczych, o 

których mowa w odrębnych ustawach. 

2. Kwota  środków, o których mowa w ust. 1, nie może być wyższa niż łączny limit wydatków dla 

programów finansowanych z udziałem  środków europejskich, określony w budżecie  środków 

europejskich. 

3. Bank Gospodarstwa Krajowego może prowadzić obsługę wypłat na współfinansowanie realizacji 

programów i projektów finansowanych z udziałem  środków europejskich, w ramach umowy zawartej z 

właściwym dysponentem części budżetowej. 

4. Właściwy dysponent części budżetowej może zlecić Bankowi Gospodarstwa Krajowego 

dokonywanie wypłat, o których mowa w ust. 3, i przekazać środki na rachunek prowadzony przez ten 

Bank. 

5. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przekazuje Ministrowi Finansów kwartalne 

prognozy płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich w terminie do 

15 dnia miesiąca poprzedzającego dany kwartał. W odniesieniu do programu finansowanego ze środków 

Europejskiego Funduszu Rybackiego prognozy przekazuje minister właściwy do spraw rybołówstwa, a w 

odniesieniu do środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4 - prognozy przekazuje minister właściwy do 

spraw rozwoju wsi oraz minister właściwy do spraw rynków rolnych. 

6. Minister Finansów informuje ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego oraz ministra 

właściwego do spraw rybołówstwa o kwocie środków wypłaconych przez Bank Gospodarstwa Krajowego 

beneficjentom w ramach programów finansowanych z udziałem  środków europejskich, z wyłączeniem 

środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4, w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, 

w którym dokonano płatności. 

Art. 193. 1. Jednostki realizujące program finansowany z udziałem  środków europejskich mogą

zaciągać zobowiązania, rozumiane jako suma limitów wydatków wynikających z decyzji o dofinansowaniu 

lub umów z beneficjentami programów finansowanych z udziałem  środków europejskich, do wysokości 

łącznej kwoty wydatków określonych dla całego programu, z uwzględnieniem wieloletnich limitów 

zobowiązań i wydatków, o których mowa w art. 122 ust. 1 pkt 2 lit. c. 

2. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przedstawia Radzie Ministrów, w terminie do 

końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, informacje o wysokości zobowiązańwynikających z zawartych z beneficjentami umów w ramach poszczególnych programów, wysokości 

środków przekazanych beneficjentom i planowanych do przekazania do końca roku budżetowego. 

3. Rada Ministrów, na wniosek Ministra Finansów zaopiniowany przez ministra właściwego do spraw 

rozwoju regionalnego, może podjąć decyzję o wstrzymaniu zaciągania zobowiązań w ramach danego 

programu w przypadku zagrożenia wykonania planu dochodów budżetu z tytułu realizacji programów 

finansowanych ze środków europejskich, określonych w ustawie budżetowej. 

4. Na wniosek instytucji zarządzającej minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, w 

porozumieniu z Ministrem Finansów, może wyrazić zgodę na zaciągnięcie zobowiązań przekraczających 

łączną kwotę wydatków programu, o której mowa w ust. 1. O wyrażonej zgodzie minister właściwy do 

spraw rozwoju regionalnego informuje Radę Ministrów. 

Art. 194. 1. Minister Finansów, na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, 

zaopiniowany przez właściwego dysponenta części budżetowej, dokonuje przeniesień między częściami i 

działami budżetu państwa wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem 

środków europejskich, z wyłączeniem Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 

2. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w 

ust. 1, także na wniosek właściwego dysponenta części budżetowej. 

3. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego niezwłocznie informuje Radę Ministrów o 

przyczynach wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, w przypadku negatywnej opinii 

właściwego dysponenta części budżetowej. Rada Ministrów może uchylić decyzję Ministra Finansów o 

przeniesieniu, o którym mowa w ust. 1, w terminie 30 dni od dnia poinformowania o podjęciu decyzji. 

4. Właściwy dysponent części budżetowej może dokonywać przeniesień pomiędzy programami 

finansowanymi z udziałem  środków europejskich w ramach części i działu klasyfikacji wydatków. 

Przeniesienie wymaga zgody ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, z wyłączeniem 

środków Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 

5. Minister Finansów na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju wsi lub ministra właściwego 

do spraw rynków rolnych dokonuje przeniesień między częściami i działami w ramach wydatków z 

udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 

6. Właściwy dysponent części budżetowej może dokonywać przeniesień w ramach części i działu 

klasyfikacji wydatków z udziałem środków, o którym mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 

Art. 195. 1. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego sprawuje nadzór  i kontrolę nad 

realizacją programów finansowanych z udziałem  środków europejskich, z wyłączeniem  środków 

Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4. 

2. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, minister właściwy do spraw rynków rolnych oraz minister 

właściwy do spraw rybołówstwa sprawują nadzór i kontrolę nad realizacją programów finansowanych 

odpowiednio z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4, i środków Europejskiego Funduszu 

Rybackiego. 

Rozdział 7 

Bankowa obsługa budżetu państwa

Art. 196. 1. Dla obsługi budżetu państwa w zakresie krajowych środków finansowych są prowadzone 

następujące rachunki bankowe: 

 1) centralny rachunek bieżący budżetu państwa, z wyodrębnieniem rachunków dochodów i wydatków 

budżetu państwa oraz rachunków  środków do sfinansowania pożyczkowych potrzeb budżetu 

państwa; 

 2) rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych, z wyodrębnieniem rachunków dochodów i 

wydatków; 

 3) rachunki bieżące urzędów obsługujących organy podatkowe, dla gromadzenia dochodów budżetu 

państwa, z wyodrębnieniem rachunków dla niektórych rodzajów dochodów; 

 4) rachunki bieżące państwowych funduszy celowych, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej; 

 5) rachunki pomocnicze; 

 6) rachunki bieżące państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 

2. Obsługę bankową budżetu państwa w zakresie rachunków bankowych wymienionych w ust. 1 pkt 

1-5 prowadzi Narodowy Bank Polski lub Bank Gospodarstwa Krajowego, z zastrzeżeniem ust. 3 i 6. 

3. Wyboru podmiotu prowadzącego obsługę rachunków, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, dokonuje 

Minister Finansów, uwzględniając niezbędne warunki techniczne i organizacyjne, które powinny być

spełnione przez ten podmiot, jak również wpływ na stan finansów publicznych w związku z podjęciem i 

prowadzeniem obsługi tych rachunków. 

4. Bank Gospodarstwa Krajowego może podjąć obsługę rachunków, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3, 

nie wcześniej niż z dniem przyjęcia przez Rzeczpospolitą Polską waluty euro. 

5. Obsługę bankową rachunków państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14, może 

prowadzić Narodowy Bank Polski, Bank Gospodarstwa Krajowego  lub inny bank. Wyboru banku innego 

niż Narodowy Bank Polski lub Bank Gospodarstwa Krajowego dla obsługi tych rachunków dokonuje się w 

trybie przepisów o zamówieniach publicznych. 

6. Minister Finansów może dokonać wyboru podmiotu prowadzącego obsługę rachunków 

bankowych, wymienionych w ust. 1 pkt 5, dla niektórych rodzajów rachunków pomocniczych. 

Art. 197. 1. Dochody budżetu państwa są gromadzone odpowiednio na rachunkach urzędów 

obsługujących organy podatkowe dla gromadzenia dochodów lub  na rachunkach bieżących dochodów 

państwowych jednostek budżetowych i przekazywane na centralny rachunek bieżący budżetu państwa, 

którego dysponentem jest Minister Finansów. 

2. Wydatki budżetu państwa są dokonywane przez dysponentów  środków budżetowych z ich 

rachunków bieżących wydatków ze środków otrzymanych bezpośrednio lub za pośrednictwem rachunku 

bieżącego wydatków dysponenta nadrzędnego z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa. 

3. Niewykorzystane przez dysponentów środków budżetowych środki, o których mowa w ust. 2, są

przekazywane bezpośrednio lub za pośrednictwem rachunku bieżącego wydatków dysponenta 

nadrzędnego na centralny rachunek bieżący budżetu państwa. 

4. Operacje z tytułu przychodów i rozchodów budżetu państwa są dokonywane na centralnym 

rachunku bieżącym budżetu państwa. 

Art. 198. Minister Finansów, kierując się ogólnie sprawowaną kontrolą realizacji dochodów i 

wydatków budżetu państwa, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób wykonywania 

budżetu państwa, w tym: 

 1) sposób i warunki ustanawiania przez dysponentów części budżetowych dysponentów drugiego i 

trzeciego stopnia; 

 2) tryb i terminy przekazywania: 

a) na centralny rachunek bieżący budżetu państwa dochodów pobieranych przez urzędy obsługujące 

organy podatkowe i państwowe jednostki budżetowe z rachunków, o których mowa w art. 196 ust. 

1 pkt 2 i 3, 

b) z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa środków na rachunki, o których mowa w art. 

196 ust. 1 pkt 2 i 3, z tytułu zwrotu nadpłat dochodów, określonych w odrębnych przepisach, 

dokonywanych z tych rachunków, 

c) z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa środków na rachunki, o których mowa w art. 

196 ust. 1 pkt 2, w celu dokonywania wydatków przez te jednostki, 

d) na centralny rachunek bieżący budżetu państwa niewykorzystanych środków, o których mowa w 

art. 197 ust. 3, 

e) na centralny rachunek bieżący budżetu państwa środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, 

f)  środków pozostałych po uregulowaniu zobowiązań, o których mowa w art. 181 ust. 9. 

Art. 199. 1. Obsługa bankowa rachunków budżetu państwa jest prowadzona w ramach umowy 

rachunku bankowego. 

2. W ramach obsługi bankowej budżetu państwa podmiot prowadzący obsługę udostępnia: 

 1) Ministrowi Finansów i Najwyższej Izbie Kontroli informacje o stanach  środków na rachunkach, o 

których mowa w art. 196 ust. 1, 

 2) właściwym dysponentom informacje o stanach środków w podległych im jednostkach, na rachunkach 

bieżących, o których mowa w art. 196 ust. 1 pkt 2 i 3 

- w zakresie i terminach określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie ust. 3. 3. Minister Finansów, mając na względzie ujednolicenie zasad obsługi rachunków budżetu państwa 

oraz kierując się koniecznością zapewnienia płynnego przepływu informacji, określi, w drodze 

rozporządzenia, rodzaje i tryb dokonywania operacji na rachunkach, o których mowa w art. 196 ust. 1, 

oraz zakres i terminy udostępniania informacji, o których mowa w ust. 2, w ramach prowadzonej obsługi 

bankowej budżetu państwa, z zastrzeżeniem ust. 4. 

4. Jeżeli podmiotem prowadzącym obsługę centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa jest 

Narodowy Bank Polski, Minister Finansów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, zasięga 

opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego. 

Art. 200. 1. Obsługę bankową płatności prowadzi Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach umowy 

rachunku bankowego zawartej z Ministrem Finansów. 

2. Minister Finansów przedstawia do zaopiniowania ministrowi właściwemu do spraw rozwoju 

regionalnego oraz ministrowi właściwemu do spraw rybołówstwa projekt umowy, o której mowa w ust. 1. 

Art. 201. Umowa rachunku bankowego, o której mowa w art. 200 ust. 1, określa w szczególności: 

 1) liczbę i rodzaje prowadzonych rachunków bankowych; 

 2) wysokość oprocentowania rachunków bankowych; 

 3) rodzaje sprawozdań z realizacji zadań przez Bank Gospodarstwa Krajowego i terminy ich składania; 

 4) tryb dokonywania kontroli zadań realizowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego; 

 5) wynagrodzenie Banku Gospodarstwa Krajowego z tytułu realizowanych zadań; 

 6) zakres odpowiedzialności Banku Gospodarstwa Krajowego, w tym w szczególności za nieterminową

realizację zadań. 

DZIAŁ IV 

Środki europejskie i inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi

Art. 202. 1. Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi  środki z 

pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu są

gromadzone na wyodrębnionych rachunkach bankowych. 

2. Obsługę bankową rachunków, o których mowa w ust. 1, prowadzi Narodowy Bank Polski lub Bank 

Gospodarstwa Krajowego na podstawie umów rachunku bankowego. 

3. W ramach obsługi, o której mowa w ust. 2, Narodowy Bank Polski lub Bank Gospodarstwa 

Krajowego dokonują wypłat na podstawie dyspozycji Ministra Finansów lub jego pełnomocników, a w 

zakresie  środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b, na podstawie dyspozycji ministra 

właściwego do spraw rozwoju regionalnego. 

Art. 203. Środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 i ust.  3 pkt 6, stanowią dochody jednostek 

samorządu terytorialnego, przychody innych jednostek sektora finansów publicznych lub jednostek spoza 

tego sektora, jeżeli jednostki otrzymały te  środki bezpośrednio od dawcy  środków, chyba  że możliwość

otrzymania tych  środków wynika z umowy międzynarodowej lub porozumienia między organem 

administracji rządowej a dawcą środków. 

Art. 204. Środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, są przeznaczone wyłącznie na cele 

określone w umowie międzynarodowej, przepisach odrębnych lub deklaracji dawcy. 

Art. 205. Minister Finansów przekazuje do centralnej bazy danych Komisji Europejskiej, o której 

mowa w art. 95 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, EURATOM) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w 

sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot 

Europejskich (Dz. Urz. UE L 248 z 16.09.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 1, t. 

4, str. 74, z późn. zm.), informacje dotyczące podmiotów wymienionych w art. 93 ust. 1 lit. e tego 

rozporządzenia. 

Art. 206. 1. Szczegółowe warunki dofinansowania projektu określa umowa o dofinansowanie 

projektu, o której mowa w art. 5 pkt 9 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju albo w art. 9 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z 

udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego. 

2. Umowa, o której mowa w ust. 1, powinna określać w szczególności: 

 1) opis projektu lub zadania, w tym cel, na jaki przyznano środki, i termin jego realizacji; 

 2) harmonogram dokonywania wydatków, obejmujący okres co najmniej jednego kwartału; 

 3) wysokość przyznanych środków; 

 4) zobowiązanie do poddania się kontroli i tryb kontroli realizacji projektu lub zadania; 

 5) termin i sposób rozliczenia projektu oraz ewentualnych zaliczek; 

 6) formy zabezpieczeń należytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy; 

 7) warunki rozwiązania umowy ze względu na nieprawidłowości występujące w trakcie realizacji 

projektu; 

 8) warunki i terminy zwrotu  środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej 

wysokości lub w sposób nienależny. 

3. Aktualizacja harmonogramu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nie wymaga zmiany umowy, o której 

mowa w ust. 1. 

4. Przepis ust. 2 pkt 6 nie ma zastosowania do beneficjenta programu finansowanego z udziałem 

środków europejskich, będącego jednostką sektora finansów publicznych albo fundacją, której jedynym 

fundatorem jest Skarb Państwa, a także do Banku Gospodarstwa Krajowego. 

5. W przypadku gdy beneficjentem jest państwowa jednostka budżetowa, warunki, o których mowa 

ust. 1, określone zostają w porozumieniu. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, z wyjątkiem pkt 6 i 8. 

Art. 207. 1. W przypadku gdy  środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z 

udziałem środków europejskich są: 

 1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, 

 2) wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184, 

 3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości 

- podlegają zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości 

podatkowych, liczonymi od dnia przekazania  środków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o 

której mowa w ust. 9, na wskazany w tej decyzji rachunek bankowy, z zastrzeżeniem ust. 8 i 10. 

2. Zwrot  środków może zostać dokonany przez pomniejszenie kolejnej płatności na rzecz 

beneficjenta o kwotę podlegającą zwrotowi. Instytucja, o której mowa w art. 188 ust. 1, uwzględnia tę

kwotę w zleceniu płatności kierowanym do Banku Gospodarstwa Krajowego. W takim przypadku przepisu 

ust. 4 pkt 3 nie stosuje się. 

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do odsetek, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 189 ust. 3. 

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, beneficjent zostaje wykluczony z możliwości otrzymania 

środków, o których mowa w ust. 1, jeżeli: 

 1) otrzymał płatność na podstawie przedstawionych jako autentyczne dokumentów podrobionych lub 

przerobionych lub dokumentów potwierdzających nieprawdę lub 

 2) na skutek okoliczności leżących po stronie beneficjenta nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego 

projektu w przypadku projektów infrastrukturalnych lub nie zrealizował celu projektu, lub 

 3) nie zwrócił środków w terminie, o którym mowa w ust. 1, lub 

 4) okoliczności, o których mowa w ust. 1, wystąpiły wskutek popełnienia przestępstwa przez 

beneficjenta, partnera, podmiot upoważniony do dokonywania wydatków, a w przypadku gdy 

podmioty te nie są osobami fizycznymi - osobę uprawnioną do wykonywania w ramach projektu 

czynności w imieniu beneficjenta, przy czym fakt popełnienia przestępstwa przez wyżej wymienione 

podmioty został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądowym. 

5. Okres wykluczenia, o którym mowa w ust. 4, rozpoczyna się od dnia, kiedy decyzja, o której mowa 

w ust. 9, stała się ostateczna, zaś kończy się z upływem trzech lat od dnia dokonania zwrotu tych

środków. Jeżeli okoliczności, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 4, zostały stwierdzone po dniu, w którym 

decyzja, o której mowa w ust. 9, stała się ostateczna, okres wykluczenia rozpoczyna się od dnia 

stwierdzenia tych okoliczności, z zastrzeżeniem ust. 6. 

6. Jeżeli zwrot środków przez beneficjenta, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, 2 i 4, został dokonany w 

trybie określonym w ust. 8 lub przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 9, okres wykluczenia 

określony w ust. 4 rozpoczyna się od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w ust. 4 pkt 1, 2 i 4, 

a kończy się z upływem trzech lat liczonych od dnia dokonania zwrotu środków przez beneficjenta. 

7. Przepisu ust. 4 nie stosuje się do podmiotów, które na podstawie odrębnych przepisów realizujązadania interesu publicznego, jeżeli spowoduje to niemożność wdrożenia działania w ramach programu 

lub znacznej jego części, oraz do jednostek samorządu terytorialnego. 

8. W przypadku stwierdzenia okoliczności, o których mowa w ust. 1, instytucja, która podpisała 

umowę z beneficjentem, wzywa go do: 

 1) zwrotu środków lub 

 2) do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności, o którym mowa w ust. 2, 

w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. 

9. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa  w ust. 8, organ pełniący funkcję instytucji 

zarządzającej lub instytucji pośredniczącej w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju 

albo ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu  zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z 

udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu 

i termin, od którego nalicza się odsetki, oraz sposób zwrotu środków, z uwzględnieniem ust. 2. 

10. Decyzji, o której mowa w ust. 9, nie wydaje się, jeżeli dokonano zwrotu  środków przed jej 

wydaniem. 

11. Instytucja zarządzająca lub instytucja pośrednicząca może, na podstawie porozumienia lub 

umowy, o których mowa w art. 27 i art. 32 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, upoważnić

instytucję wdrażającą, będącą jednostką sektora finansów publicznych, do wydawania decyzji, o której 

mowa w ust. 9. 

12. Od decyzji, o której mowa w ust. 9, wydanej przez instytucję pośredniczącą lub instytucję

wdrażającą, o której mowa w ust. 11, beneficjent może złożyć odwołanie do właściwej instytucji 

zarządzającej; w przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez instytucję zarządzającą

beneficjent może zwrócić się do tej instytucji z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. 

13. Przepisów ust. 1-9 nie stosuje się do państwowych jednostek budżetowych. 

Art. 208. 1. Przepisy art. 187-191, art. 193 oraz art. 205-207 nie dotyczą Wspólnej Polityki Rolnej, 

która jest finansowana zgodnie z odrębnymi ustawami. 

2. Środki europejskie w części dotyczącej Wspólnej Polityki Rolnej są przekazywane agencjom 

płatniczym przez Bank Gospodarstwa Krajowego w oparciu o umowę zawartą z Ministrem Finansów. 

3. Obsługę bankową rachunków agencji płatniczych w zakresie środków, o których mowa w ust. 2, 

prowadzi Narodowy Bank Polski na podstawie umów rachunku bankowego. 

4.   Środki europejskie, w części dotyczącej wyprzedzającego finansowania w ramach Wspólnej 

Polityki Rolnej, o którym mowa w odrębnych przepisach, z wyłączeniem zadań z zakresu pomocy 

technicznej, są przekazywane właściwym dysponentom przez Bank Gospodarstwa Krajowego na 

podstawie dyspozycji Ministra Finansów. 

Art. 209. 1. Należności i wierzytelności przypadające agencjom płatniczym w ramach Wspólnej 

Polityki Rolnej mogą być, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, umarzane w całości lub w części, a 

ich spłata odraczana lub rozkładana na raty. 

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb umarzania w całości 

lub w części, odraczania lub rozkładania na raty spłaty należności, o których mowa w ust. 1, a także 

wskaże organy do tego uprawnione, z uwzględnieniem: 

 1) przesłanek uzasadniających umorzenie w całości lub w części, odroczenie lub rozłożenie na raty 

spłaty tych należności; 

 2) rodzaju i zakresu udzielonych ulg w spłaceniu należności; 

 3) właściwości organów uprawnionych do umarzania należności w całości lub w części, odraczania lub 

rozkładania ich spłaty na raty w zależności od wysokości kwoty udzielonej ulgi. 

Art. 210. 1. Minister Finansów prowadzi rejestr podmiotów wykluczonych na podstawie art. 207 oraz 

udostępnia te informacje instytucjom zarządzającym, instytucjom pośredniczącym, instytucjom 

wdrażającym i instytucji certyfikującej. 

2. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia: 

 1) sposób i tryb wpisywania podmiotów wykluczonych do rejestru, o którym mowa w ust. 1, 

 2) wzór formularza zgłoszenia podmiotu podlegającego wpisowi do rejestru, 

 3) zakres przedmiotowy informacji, które będą zawarte w rejestrze, 

 4) sposób i tryb uzyskiwania informacji z rejestru, 

 5) tryb przekazywania informacji zawartych w rejestrze,  6) sposób i tryb dokonywania zmian w rejestrze 

- zapewniając ochronę informacji zawartych w rejestrze przed ich ujawnieniem osobom i podmiotom 

nieuprawnionym. 

DZIAŁ V 

Budżet, wieloletnia prognoza finansowa i uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego

Rozdział 1 

Zakres budżetu jednostki samorządu terytorialnego

Art. 211. 1. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków 

oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. 

2. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok budżetowy. 

3. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. 

4. Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym 

jest uchwała budżetowa. 

5. Uchwała budżetowa składa się z: 

 1) budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 2) załączników. 

Art. 212. 1. Uchwała budżetowa określa: 

 1) łączną kwotę planowanych dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z wyodrębnieniem 

dochodów bieżących i majątkowych; 

 2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z wyodrębnieniem 

wydatków bieżących i majątkowych; 

 3) kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego 

wraz ze  źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 4) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 5) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 6) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów 

wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90;

 7) kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, z 

tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego; 

 8) szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym, 

wynikające z odrębnych ustaw; 

 9) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy; 

10) inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień

organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. 

2. W uchwale budżetowej organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić

zarząd do: 

 1) zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 

ust. 1 i art. 90; 

 2) dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 258. 

Art. 213. W uchwale budżetowej nie zamieszcza się przepisów niezwiązanych z wykonywaniem 

budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 214. W załącznikach do uchwały budżetowej zamieszcza się: 

 1) zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 2) plan dochodów rachunku dochodów jednostek, o których mowa w art. 223 ust. 1, oraz wydatków nimi 

finansowanych; 

 3) plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych. Art. 215. 1. Zestawienie, o którym mowa w art. 214 pkt 1, sporządza się w podziale na dotacje dla 

jednostek sektora finansów publicznych i dotacje dla jednostek spoza sektora finansów publicznych. 

2. W zestawieniu, o którym mowa w art. 214 pkt 1, wyodrębnia się dotacje przedmiotowe, 

podmiotowe i celowe związane z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 216. 1. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego określa odrębna ustawa. 

2. Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań

określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na: 

 1) zadania własne jednostek samorządu terytorialnego; 

 2) zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami jednostkom samorządu 

terytorialnego; 

 3) zadania przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego do realizacji w drodze umowy lub 

porozumienia; 

 4) zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego; 

 5) pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną odrębną

uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego; 

 6) programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. 

Art. 217. 1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostki samorządu terytorialnego 

stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo deficyt budżetu jednostki 

samorządu terytorialnego. 

2. Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami 

pochodzącymi z: 

 1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego; 

 2) kredytów; 

 3) pożyczek; 

 4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego; 

 5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych; 

 6) wolnych  środków jako nadwyżki  środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki 

samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, 

kredytów i pożyczek z lat ubiegłych. 

Art. 218. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje podmiotowe, o 

ile odrębne ustawy tak stanowią. 

Art. 219. 1. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje przedmiotowe 

dla samorządowych zakładów budżetowych, kalkulowane według stawek jednostkowych. 

2. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być udzielane dotacje przedmiotowe również

innym podmiotom niż wymienione w ust. 1, o ile odrębne przepisy tak stanowią. 

3. Kwoty i zakres dotacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określa uchwała budżetowa. 

4. Stawki dotacji przedmiotowych ustala organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 220. 1. Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona innym jednostkom 

samorządu terytorialnego pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. 

2. Podstawą udzielenia pomocy, o której mowa w ust. 1, jest umowa. 

3. Spory w zakresie zwrotu dotacji rozstrzygają sądy powszechne. 

Art. 221. 1.  Podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu 

osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele 

publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z 

realizacją tych zadań. 

2. Zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia

2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a jeżeli dotyczy ono innych zadań niż

określone w tej ustawie - na podstawie umowy jednostki samorządu terytorialnego z podmiotem, o którym 

mowa w ust. 1. 

3. Umowa, o której mowa w ust. 2, powinna określać:  1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania; 

 2) wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności; 

 3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego; 

 4) tryb kontroli wykonywania zadania; 

 5) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;

 6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż terminy zwrotu dotacji określone w 

niniejszym dziale. 

4. Tryb postępowania o udzielenie dotacji na inne zadania niż określone w ustawie, o której mowa w 

ust. 2, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania określa, w drodze 

uchwały, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze zapewnienie jawności 

postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia. 

Art. 222. 1. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego tworzy się rezerwę ogólną, w wysokości 

nie niższej niż 0,1 % i nie wyższej niż 1 % wydatków budżetu. 

2. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego mogą być tworzone rezerwy celowe: 

 1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany 

w okresie opracowywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 2) na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w 

art. 5 ust. 1 pkt 2; 

 3) gdy odrębne ustawy tak stanowią. 

3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 3, nie może przekroczyć 5 % wydatków 

budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 

4. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego dokonuje podziału rezerw, o których mowa w ust. 1 i 2. 

Art. 223. 1. Samorządowe jednostki budżetowe prowadzące działalność określoną w ustawie z dnia 

7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.

8)

) gromadzą na 

wydzielonym rachunku dochody określone w uchwale przez organ stanowiący jednostki samorządu 

terytorialnego, pochodzące w szczególności: 

 1) ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej; 

 2) z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie albo użytkowaniu 

jednostki budżetowej. 

2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określi w szczególności: 

 1) jednostki budżetowe, które gromadzą dochody; 

 2)  źródła, z których dochody są gromadzone na rachunku; 

 3) przeznaczenie dochodów, z tym  że dochody wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na 

finansowanie wynagrodzeń osobowych; 

 4) sposób i tryb sporządzania planu finansowego dochodów i wydatków nimi finansowanych, 

dokonywania zmian w tym planie oraz ich zatwierdzania. 

3. Wydatki z rachunku, o którym mowa w ust. 1, mogą być dokonywane do wysokości kwot 

zgromadzonych dochodów, w ramach planu finansowego.

4. Środki finansowe pozostające na rachunku, o którym mowa w ust. 1, na dzień 31 grudnia roku 

budżetowego, podlegają odprowadzeniu na rachunek budżetu jednostki samorządu terytorialnego w 

terminie do dnia 5 stycznia następnego roku. 

Art. 224. 1. Jednostce samorządu terytorialnego może być udzielona pożyczka z budżetu państwa, 

jeżeli: 

 1) jednostka samorządu terytorialnego realizuje postępowanie naprawcze lub przystępuje do jego 

realizacji oraz 

 2) z analizy programu postępowania naprawczego wynika, że w stopniu wysoce prawdopodobnym: 

a) nastąpi poprawa sytuacji finansowej tej jednostki oraz skuteczności w wykonywaniu jej 

ustawowych zadań, 

b) zachowane zostaną zasady określone w art. 242-244, na koniec roku, w którym upływa termin 

spłaty pożyczki, 

c) zapewniona zostanie spłata pożyczki wraz z odsetkami. 

2. Pożyczka i odsetki nie podlegają umorzeniu. 

3. Wniosek o udzielenie pożyczki jednostka samorządu terytorialnego składa do Ministra Finansów, a w przypadku zlecenia przez Ministra Finansów Bankowi Gospodarstwa Krajowego czynności, o których 

mowa w art. 225 ust. 1, do Banku Gospodarstwa Krajowego. Do wniosku o udzielenie pożyczki jednostka 

samorządu terytorialnego załącza program postępowania naprawczego, dokumenty zawierające dane 

umożliwiające dokonanie bieżącej i prognozowanej oceny sytuacji finansowej tej jednostki oraz 

propozycje zabezpieczeń spłaty pożyczki. 

4. W przypadku niedokonania spłaty pożyczki w terminie określonym w umowie pożyczki Minister 

Finansów może potrącić niespłaconą kwotę pożyczki wraz z odsetkami z należnej subwencji ogólnej 

ustalonej dla tej jednostki samorządu terytorialnego. 

5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do pożyczki udzielanej jednostce samorządu 

terytorialnego realizującej program postępowania ostrożnościowego lub przystępującej do jego realizacji, 

jeżeli zagrożenie wykonania zadań publicznych powstało z przyczyn niezależnych od tej jednostki. 

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia: 

 1) szczegółowy zakres danych zawartych we wniosku o udzielenie pożyczki, 

 2) wykaz dokumentów dołączonych do wniosku, 

 3) rodzaje i zakres przyjmowanych zabezpieczeń

- biorąc pod uwagę rodzaj prowadzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego postępowania, 

zakres informacji niezbędnych do dokonania oceny, o której mowa w ust. 3, oraz zapewnienie sprawności 

rozpatrywania wniosków. 

Art. 225. 1. Minister Finansów może, w drodze umowy, zlecić Bankowi Gospodarstwa Krajowego 

dokonywanie czynności związanych z udzielaniem jednostce samorządu terytorialnego pożyczki oraz jej 

rozliczaniem i egzekucją, polegających w szczególności na: 

 1) przyjmowaniu od jednostki samorządu terytorialnego wniosku o udzielenie pożyczki oraz weryfikacji 

czy wniosek spełnia wymogi określone w przepisach wydanych na podstawie art. 224 ust. 6; 

 2) dokonywaniu ocen i analiz programu postępowania ostrożnościowego lub naprawczego; 

 3) przygotowaniu i zawieraniu, w imieniu Ministra Finansów, umowy pożyczki z jednostką samorządu 

terytorialnego; 

 4) kontroli spłaty pożyczki i ocenie sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego w okresie 

spłaty; 

 5) podejmowaniu czynności zmierzających do odzyskania kwot niespłaconej pożyczki lub odsetek od tej 

pożyczki i należnych opłat, w tym czynności sądowych i egzekucyjnych. 

2. Umowa określa wysokość wynagrodzenia za czynności dokonywane przez Bank Gospodarstwa 

Krajowego oraz zakres czynności zleconych Bankowi. 

3. W przypadku zlecenia Bankowi Gospodarstwa Krajowego dokonywania czynności związanych z 

udzielaniem jednostkom samorządu terytorialnego pożyczek oraz ich rozliczaniem i egzekucją Minister 

Finansów może otworzyć w Banku Gospodarstwa Krajowego rachunek bankowy do obsługi pożyczek, na 

który będą przekazywane środki przewidziane na ten cel w ustawie budżetowej. 

4. Rachunek bankowy, o którym mowa w ust. 3, jest oprocentowany. Oprocentowanie rachunku 

ustalone zostanie w umowie, o której mowa w ust. 1.

5. Przy podejmowaniu czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 5, Bank Gospodarstwa Krajowego ma 

prawo wystawić bankowy tytuł egzekucyjny, stosownie do art. 96-98 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - 

Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.

9)

 .(

Rozdział 2 

Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego

Art. 226. 1. Wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku 

objętego prognozą co najmniej: 

 1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na 

obsługę długu, gwarancje i poręczenia; 

 2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu 

jednostki samorządu terytorialnego; 

 3) wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu; 

 5) przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia; 

 6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego, w tym relację, o której mowa w art. 243, oraz sposób 

sfinansowania spłaty długu; 

 7) objaśnienia przyjętych wartości. 

2. W wydatkach, o których mowa w ust. 1, wyszczególnia się także: 

 1) kwotę wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i 

realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3; 

 2) kwotę wydatków na wynagrodzenia i składki od nich naliczane oraz wydatki związane z 

funkcjonowaniem organów jednostki samorządu terytorialnego. 

3. W załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla 

każdego przedsięwzięcia: 

 1) nazwę i cel; 

 2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie 

przedsięwzięcia; 

 3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe; 

 4) limity wydatków w poszczególnych latach; 

 5) limit zobowiązań. 

4. Przez przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3, należy rozumieć wieloletnie: 

 1) programy, projekty lub zadania, w tym związane z: 

a) programami finansowanymi z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, 

b) umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym; 

 2) umowy, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia 

ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy; 

 3) gwarancje i poręczenia udzielane przez jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 227. 1. Wieloletnia prognoza finansowa obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej 

trzech kolejnych lat. Okres objęty wieloletnią prognozą finansową nie może być jednak krótszy niż okres, 

na jaki przyjęto limity wydatków, o których mowa w art. 226 ust. 3 pkt 4. 

2. Prognozę kwoty długu, stanowiącą część wieloletniej prognozy finansowej, sporządza się na 

okres, na który zaciągnięto oraz planuje się zaciągnąć zobowiązania. 

Art. 228. 1. Uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej może zawierać upoważnienie dla 

zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań: 

 1) związanych z realizacją zamieszczonych w niej przedsięwzięć; 

 2) z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do 

zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok 

budżetowy. 

2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do przekazania 

uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania 

zobowiązań, o których mowa w ust. 1. 

Art. 229. Wartości przyjęte w wieloletniej prognozie finansowej i budżecie jednostki samorządu 

terytorialnego powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot 

przychodów i rozchodów oraz długu jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 230. 1. Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy 

finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego. 

2. Projekt uchwały w sprawie wieloletniej prognozy  finansowej lub jej zmiany zarząd jednostki 

samorządu terytorialnego przedstawia wraz z projektem uchwały budżetowej: 

 1) regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania; 

 2) organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. 

3. Opinię do projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany, 

przedstawionego wraz z projektem uchwały budżetowej, regionalna izba obrachunkowa wydaje ze 

szczególnym uwzględnieniem zapewnienia przestrzegania przepisów ustawy dotyczących uchwalania i 

wykonywania budżetów w następnych latach, na które zaciągnięto i planuje się zaciągnąć zobowiązania. 

Przepis art. 246 ust. 2 stosuje się odpowiednio. 4. Regionalna izba obrachunkowa na podstawie przyjętej przez jednostkę samorządu terytorialnego 

wieloletniej prognozy finansowej oraz uchwały budżetowej przedstawia opinię w sprawie prawidłowości 

planowanej kwoty długu jednostki samorządu terytorialnego wynikającej z planowanych i zaciągniętych 

zobowiązań, o której mowa w art. 226 ust. 1 pkt 6. Przepis art. 246 ust. 2 stosuje się odpowiednio. 

5. W przypadku negatywnej opinii regionalnej izby obrachunkowej w zakresie, o którym mowa w ust. 

4, jednostka samorządu terytorialnego dokonuje takich zmian uchwał, aby została zachowana relacja 

określona w art. 243. 

6. Uchwałę, o której mowa w ust. 2, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje 

nie później niż uchwałę budżetową. 

7. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchylić obowiązującej uchwały w 

sprawie wieloletniej prognozy finansowej, jednocześnie nie podejmując nowej uchwały w tej sprawie. 

Art. 231. 1. Zmiana kwot wydatków na realizację przedsięwzięć może nastąpić w wyniku podjęcia 

uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, zmieniającej zakres wykonywania lub 

wstrzymującej wykonywanie przedsięwzięcia. 

2. Uchwały budżetowe określają wydatki na realizowane przedsięwzięcia w wysokości umożliwiającej 

ich terminowe zakończenie. 

3. Jeżeli organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie postanowi o zaniechaniu realizacji, 

okresowym wstrzymaniu realizacji lub ograniczeniu rzeczowego zakresu przedsięwzięcia, a wydatki 

zaplanowane w projekcie budżetu przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego nie różnią się od 

wydatków przewidzianych na realizację przedsięwzięcia, organ stanowiący jednostki samorządu 

terytorialnego nie może, bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego, zmniejszyć wydatków 

zaplanowanych w uchwale budżetowej na realizację przedsięwzięcia. 

Art. 232. Zmian w wieloletniej prognozie finansowej, z wyłączeniem zmian limitów zobowiązań i kwot 

wydatków na przedsięwzięcia, dokonuje zarząd jednostki samorządu terytorialnego. 

Rozdział 3 

Uchwała budżetowa

Art. 233. Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały: 

 1) budżetowej, 

 2) o prowizorium budżetowym, 

 3) o zmianie uchwały budżetowej 

- przysługuje wyłącznie zarządowi jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 234. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie trybu prac 

nad projektem uchwały budżetowej określa w szczególności: 

 1) wymaganą szczegółowość projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 2) terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 3) wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi 

stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej. 

Art. 235. 1. W planie dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w 

układzie działów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty dochodów bieżących i dochodów majątkowych 

według ich  źródeł, w tym w szczególności z tytułu dotacji i  środków na finansowanie wydatków na 

realizację zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. 

2. Przez dochody bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się dochody 

budżetowe niebędące dochodami majątkowymi. 

3. Do dochodów majątkowych zalicza się: 

 1) dotacje i środki przeznaczone na inwestycje; 

 2) dochody ze sprzedaży majątku; 

 3) dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. 

4. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić większą szczegółowość planu dochodów budżetu. 

Art. 236. 1. W planie wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w 

układzie działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty wydatków bieżących i wydatków 

majątkowych. 

2. Przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe 

niebędące wydatkami majątkowymi. 

3. W planie wydatków bieżących wyodrębnia się w układzie działów i rozdziałów planowane kwoty 

wydatków bieżących, w szczególności na: 

 1) wydatki jednostek budżetowych, w tym na: 

a) wynagrodzenia i składki od nich naliczane, 

b) wydatki związane z realizacją ich statutowych zadań; 

 2) dotacje na zadania bieżące; 

 3)  świadczenia na rzecz osób fizycznych; 

 4) wydatki na programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, w

części związanej z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego; 

 5) wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, 

przypadające do spłaty w danym roku budżetowym; 

 6) obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego. 

4. W planie wydatków majątkowych wyodrębnia się w układzie działów i rozdziałów planowane kwoty 

wydatków majątkowych, do których zalicza się wydatki na: 

 1) inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym na programy finansowane z udziałem  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, w części związanej z realizacją zadań jednostki samorządu 

terytorialnego; 

 2) zakup i objęcie akcji i udziałów; 

 3) wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego. 

5. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić większą szczegółowość planu 

wydatków. 

Art. 237. 1. W planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego określa się

także dochody i wydatki finansowane z tych dochodów, związane ze szczególnymi zasadami 

wykonywania budżetu jednostki wynikającymi z odrębnych ustaw. 

2. W planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyodrębnia się

dochody i wydatki związane z realizacją: 

 1) zadań z zakresu administracji rządowej i innych zleconych jednostce samorządu terytorialnego 

odrębnymi ustawami; 

 2) zadań wykonywanych na mocy porozumień z organami administracji rządowej; 

 3) zadań realizowanych w drodze umów lub porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego. 

Art. 238. 1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego sporządza i przedkłada projekt uchwały 

budżetowej: 

 1) organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, 

 2) regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania 

- do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. 

2. Wraz z projektem uchwały budżetowej zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedkłada 

organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego i regionalnej izbie obrachunkowej: 

 1) uzasadnienie do projektu uchwały budżetowej; 

 2) inne materiały określone w uchwale, o której mowa w art. 234. 

3. Opinię regionalnej izby obrachunkowej o projekcie uchwały budżetowej zarząd jednostki 

samorządu terytorialnego jest obowiązany przedstawić, przed uchwaleniem budżetu, organowi 

stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 239. Uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje przed 

rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach  - nie później niż do dnia 

31 stycznia roku budżetowego. Art. 240. 1. Do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31 stycznia roku 

budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi 

stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 238 ust. 1.

2. Bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu 

terytorialnego nie może wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego 

zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie 

deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 

3. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej w terminie, o którym mowa w ust. 1, regionalna izba 

obrachunkowa, w terminie do końca lutego roku budżetowego, ustala budżet jednostki samorządu 

terytorialnego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Do dnia ustalenia budżetu przez 

regionalną izbę obrachunkową podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały, o której mowa w ust. 

1. 

Art. 241. W przypadku gdy Rada Ministrów uchwali projekt ustawy o prowizorium budżetowym, 

organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, na wniosek zarządu, może podjąć uchwałę o 

prowizorium budżetowym jednostki samorządu terytorialnego na okres objęty prowizorium budżetowym. 

Art. 242. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w 

którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę

budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6. 

2. Na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż wykonane 

dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, z zastrzeżeniem ust. 

3. 

3. Wykonane wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o 

nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne  środki jedynie o kwotę związaną z realizacją wydatków 

bieżących z udziałem  środków, o których mowa w art. 5 ust. 3, w przypadku gdy  środki te nie zostały 

przekazane w danym roku budżetowym. 

Art. 243. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, 

którego realizacja spowoduje,  że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku 

budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym: 

 1) spłat rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, wraz z należnymi 

w danym roku odsetkami od kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, 

 2) wykupów papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90 

wraz z należnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych emitowanych na cele określone 

w art. 89 ust. 1 i art. 90, 

 3) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji 

do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich 

trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz 

pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów ogółem budżetu, obliczoną według wzoru: 

gdzie poszczególne symbole oznaczają: 

R - planowaną na rok budżetowy łączną kwotę z tytułu spłaty rat kredytów i pożyczek, o których 

mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, oraz wykupów papierów wartościowych emitowanych 

na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, 

O - planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 i 

art. 90, odsetki i dyskonto od papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 

ust. 1 i art. 90 oraz spłaty kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji, 

D - dochody ogółem budżetu w danym roku budżetowym, 

Db - dochody bieżące, 

Sm - dochody ze sprzedaży majątku, 

Wb - wydatki bieżące, 

n - rok budżetowy, na który ustalana jest relacja, 

n-1 - rok poprzedzający rok budżetowy, na który ustalana jest relacja, n-2 - rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata, 

n-3 - rok poprzedzający rok budżetowy o trzy lata. 

2. Przy obliczaniu relacji, o których mowa w ust. 1, dla roku poprzedzającego rok budżetowy 

przyjmuje się planowane wartości wykazane w sprawozdaniu za trzy kwartały z wykonania budżetu 

jednostki samorządu terytorialnego. Do obliczenia relacji dla poprzednich dwóch lat przyjmuje się wartości 

wykonane wynikające ze sprawozdań rocznych. 

3. Ograniczenia określonego w ust. 1 nie stosuje się do: 

 1) wykupów papierów wartościowych, spłat kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z umową

zawartą na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, z wyłączeniem odsetek od tych zobowiązań, 

 2) poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania jednostki 

samorządu terytorialnego w ramach programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa 

w art. 5 ust. 1 pkt 2 

- w terminie nie dłuższym niż 90 dni po zakończeniu programu, projektu lub zadania i otrzymaniu 

refundacji z tych środków. 

4. W przypadku gdy określone w umowie środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, nie zostaną

przekazane lub po ich przekazaniu zostanie orzeczony ich zwrot, jednostka samorządu terytorialnego nie 

może emitować papierów wartościowych, zaciągać kredytów, pożyczek ani udzielać poręczeń i gwarancji 

do czasu spełnienia relacji, o której mowa w ust. 1. 

Art. 244. 1. Do łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat i wykupów, o których 

mowa w art. 243 ust. 1, dodaje się, przypadające do spłaty w tym samym roku budżetowym, kwoty 

zobowiązań związku współtworzonego przez daną jednostkę samorządu terytorialnego: 

 1) w wysokości proporcjonalnej do jej udziału we wspólnej inwestycji współfinansowanej kredytem, 

pożyczką lub emisją obligacji spłacanych lub wykupywanych w danym roku budżetowym; 

 2) w pozostałych przypadkach - w wysokości proporcjonalnej do jej udziału we wpłatach wnoszonych na 

rzecz związku, którego jest członkiem. 

2. Łączna kwota spłat i wykupów jednostki samorządu terytorialnego, o której mowa w art. 243, nie 

obejmuje zobowiązań związku współtworzonego przez tę jednostkę, na które jednostka udzieliła gwarancji 

i poręczeń. 

Art. 245. Zarząd związku jednostek samorządu terytorialnego informuje zarządy jednostek 

samorządu terytorialnego tworzących związek oraz właściwą regionalną izbę obrachunkową o kwotach 

zobowiązań związku, w terminie 15 dni od dnia ich zaciągnięcia. 

Art. 246. 1. Regionalna izba obrachunkowa na podstawie projektu uchwały budżetowej przedstawia 

opinię w sprawie możliwości sfinansowania deficytu przedstawionego przez jednostkę samorządu 

terytorialnego. 

2. Opinia, o której mowa w ust. 1, jest publikowana przez jednostkę samorządu terytorialnego w 

terminie 7 dni od dnia otrzymania od regionalnej izby obrachunkowej, na zasadach określonych w ustawie 

z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.

10)

 .(

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do uchwały budżetowej. 

Rozdział 4 

Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego

Art. 247. 1. Budżet jednostki samorządu terytorialnego wykonuje jej zarząd. 

2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego sprawuje ogólny nadzór nad realizacją, określonych 

uchwałą budżetową, dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetu jednostki samorządu 

terytorialnego. 

3. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego określi szczegółowe zasady, sposób i tryb 

przyznawania i korzystania ze służbowych kart płatniczych przy dokonywaniu wydatków z budżetu 

jednostki samorządu terytorialnego oraz innych samorządowych jednostek organizacyjnych i osób 

prawnych, a także zasady rozliczania płatności dokonywanych przy ich wykorzystaniu, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia prawidłowości i gospodarności dokonywania wydatków. 

Art. 248. 1. W terminie 7 dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi 

stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje 

podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych. 

2. Jednostki, o których mowa w ust. 1, opracowują projekty planów finansowych w terminie 30 dni od 

dnia otrzymania informacji określonej w ust. 1, nie później jednak niż do dnia 22 grudnia. 

Art. 249. 1. W terminie 21 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej zarząd jednostki samorządu 

terytorialnego: 

 1) przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków tych 

jednostek oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu; 

 2) opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych 

jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami, przyjmując jako podstawę dla tego planu 

kwotę dotacji przyznanych na ten cel w roku budżetowym oraz wielkość dochodów związanych z 

realizacją tych zadań, które podlegają przekazaniu do budżetu państwa. 

2. Jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego dostosowują projekty planów do 

uchwały budżetowej. 

3. W planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się wszystkie wydatki 

budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych, w tym wydatki związane z 

funkcjonowaniem organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego i zarządu jednostki 

samorządu terytorialnego. 

4. W planie, o którym mowa w ust. 3, ujmuje się także: 

 1) dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych; 

 2) dotacje i  środki przekazywane na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego i związków 

jednostek samorządu terytorialnego; 

 3) pozostałe dotacje; 

 4) wpłaty do budżetu państwa z przeznaczeniem na zwiększenie części subwencji ogólnej, określone w 

odrębnych ustawach; 

 5) płatności oraz składki wpłacane na rzecz instytucji krajowych i zagranicznych. 

5. W planie finansowym wojewódzkiej jednostki budżetowej, innej niż urząd marszałkowski, mogą

być ujmowane dotacje związane z realizacją programów operacyjnych. 

6. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może opracować harmonogram realizacji budżetu 

jednostki samorządu terytorialnego i poinformować o nim podległe i nadzorowane jednostki. 

Art. 250. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce 

sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie 

określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w 

szczególności: 

 1) wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane 

środki dotacji; 

 2) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego; 

 3) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji  oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji 

celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w niniejszym dziale. 

Art. 251. 1. Dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego w części 

niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki w terminie do 

dnia 31 stycznia następnego roku. 

2. W przypadku podjęcia uchwały, o której mowa w art. 263 ust. 2, niewykorzystana część dotacji 

podlega zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego w terminie 15 dni od dnia określonego w 

tej uchwale. 

3. W przypadku gdy termin wykorzystania dotacji, o  których mowa w ust. 1, jest krótszy niż rok 

budżetowy, niewykorzystana część dotacji podlega zwrotowi w terminie 15 dni po upływie terminu 

wykorzystania dotacji. 

4. Wykorzystanie dotacji następuje w szczególności przez zapłatę za zrealizowane zadania, na które 

dotacja była udzielona, albo, w przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach. 

5. Od kwot dotacji zwróconych po terminach określonych w ust. 1-3 nalicza się odsetki w wysokości 

określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po upływie terminów zwrotu 

określonych w ust. 1-3. 

Art. 252. 1. Dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego: 

 1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, 

 2) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości 

- podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości 

podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2. 

2. W przypadku gdy termin wykorzystania dotacji, o  których mowa w ust. 1, jest krótszy niż rok 

budżetowy, podlegają one zwrotowi w terminie 15 dni po upływie terminu wykorzystania dotacji. 

3. Dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu jednostki 

samorządu terytorialnego w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub 

wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania. 

4. Dotacjami nienależnymi są dotacje udzielone bez podstawy prawnej. 

5. Zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego podlega ta część dotacji, która została 

wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości. 

6. Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nalicza 

się począwszy od dnia: 

 1) przekazania z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacji wykorzystanych niezgodnie z 

przeznaczeniem; 

 2) następującego po upływie terminów zwrotu określonych w ust. 1 i 2 w odniesieniu do dotacji pobranej 

nienależnie lub w nadmiernej wysokości. 

Art. 253. Przepisów art. 251 i art. 252 nie stosuje się, jeżeli odrębne ustawy określają zasady i tryb 

zwrotu dotacji. 

Art. 254. W toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązują następujące 

zasady gospodarki finansowej: 

 1) ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów  budżetu jednostki samorządu terytorialnego 

następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów; 

 2) pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych w przepisach i harmonogramie, o którym 

mowa w art. 249 ust. 6, jeżeli został on opracowany; 

 3) dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z 

uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w 

sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych 

nakładów; 

 4) zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem 

przepisów o zamówieniach publicznych, a w odniesieniu do organizacji pozarządowych - z 

odpowiednim zastosowaniem art. 43 i art. 221. 

Art. 255. 1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje pobrane dochody budżetowe 

związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce 

samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami, pomniejszone o określone w odrębnych ustawach 

dochody budżetowe przysługujące jednostce samorządu terytorialnego z tytułu wykonywania tych zadań, 

na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację celową, według 

stanu środków określonego na: 

 1) 10 dzień miesiąca - w terminie do 15 dnia danego miesiąca; 

 2) 20 dzień miesiąca - w terminie do 25 dnia danego miesiąca. 

2. Pobrane do dnia 31 grudnia i nieprzekazane w terminach, o których mowa w ust. 1, dochody 

budżetowe związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych 

jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami są przekazywane odpowiednio przez zarząd 

jednostki samorządu terytorialnego na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej 

przekazującego dotację celową - w terminie do dnia 8 stycznia roku następującego po roku budżetowym, 

a gdy ten dzień jest dniem wolnym od pracy - do pierwszego dnia roboczego po tym terminie. 3. Dochody, o których mowa w ust. 1 i 2, są przekazywane wraz z należnymi odsetkami: 

 1) pobranymi od dłużników z tytułu nieterminowo regulowanych należności stanowiących dochód 

budżetu państwa; 

 2) naliczonymi w wysokości jak dla zaległości podatkowych w przypadku nieodprowadzonych dochodów 

budżetowych przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego w terminach, o których mowa w ust. 1 

i 2. 

4. W przypadku nieprzekazania dochodów budżetowych w terminach, o których mowa w ust. 1 i 2, 

dysponent części budżetowej przekazujący dotację celową wydaje decyzję określającą kwotę dochodów 

przypadającą do zwrotu i termin, od którego naliczane są odsetki. 

5. Do dochodów budżetowych nieprzekazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego do 

budżetu państwa stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zwrotu dotacji. 

Art. 256. Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów 

wykonawczych, wyroków sądowych lub ugód, mogą być dokonywane bez względu na poziom  środków 

finansowych zaplanowanych na ten cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie 

przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw celowych. 

Art. 257. W toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i 

wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu: 

 1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu 

państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora 

finansów publicznych; 

 2) dochodów jednostki samorządu terytorialnego, wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku 

podziału rezerw subwencji ogólnej; 

 3) wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z 

wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne 

przepisy nie stanowią inaczej; 

 4) dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze zwrotem dotacji 

otrzymanych z budżetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego. 

Art. 258. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do: 

 1) dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257, z wyłączeniem przeniesień

wydatków między działami; 

 2) przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków innym 

jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego; 

 3) przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego do 

zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych 

jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności 

wykraczają poza rok budżetowy. 

2. Kierownicy jednostek organizacyjnych dokonujący przeniesień wydatków na podstawie 

upoważnień, o których mowa w ust. 1 pkt 2, wprowadzają odpowiednie zmiany w planach finansowych i 

informują o dokonanych przeniesieniach zarząd. 

Art. 259. 1. Rezerwy celowe mogą być przeznaczone wyłącznie na cel, na jaki zostały utworzone, 

oraz wykorzystane zgodnie z klasyfikacją budżetową wydatków. 

2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może, po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej 

do spraw budżetu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, dokonać zmiany 

przeznaczenia rezerwy celowej. 

3. Wydatki przenoszone z rezerwy ogólnej nie mogą zwiększać planowanych wydatków na 

uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. 

Art. 260. 1. W przypadkach stwierdzenia: 

 1) niegospodarności w określonych jednostkach, 

 2) opóźnień w realizacji zadań, 

 3) nadmiaru posiadanych środków, 

 4) naruszenia zasad gospodarki finansowej, o których mowa w art. 254 - zarząd jednostki samorządu terytorialnego może podjąć decyzję o blokowaniu planowanych wydatków 

budżetowych. 

2. O podjętej decyzji zarząd jednostki samorządu terytorialnego zawiadamia organ stanowiący 

jednostki samorządu terytorialnego. 

3. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może, po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej 

do spraw budżetu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, utworzyć nową rezerwą

celową na finansowanie zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego, przenosząc do niej zablokowane 

kwoty wydatków. 

4. Rezerwa celowa, o której mowa w ust. 3, nie może być przeznaczona na finansowanie 

wynagrodzeń i uposażeń. 

Art. 261. Kierownik samorządowej jednostki budżetowej może, w celu realizacji zadań, zaciągać

zobowiązania pieniężne do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym 

jednostki. 

Art. 262. 1. Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu 

pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków 

zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2. Dla ważności tych czynności 

konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. 

2. Czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent 

miasta. 

3. Skarbnik, który odmówi kontrasygnaty, dokonuje jej na pisemne polecenie przewodniczącego 

zarządu jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadku, gdy wykonanie polecenia 

stanowiłoby przestępstwo albo wykroczenie. W takim przypadku skarbnik  powiadamia o tym organ 

stanowiący jednostki samorządu terytorialnego i regionalną izbę obrachunkową. 

Art. 263. 1. Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wygasają, 

z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, z upływem roku budżetowego. 

2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić, w drodze uchwały, wykaz 

wydatków, do których nie stosuje się przepisu ust. 1, oraz określić ostateczny termin dokonania każdego 

wydatku ujętego w tym wykazie w następnym roku budżetowym. 

3. W wykazie, o którym mowa w ust. 2, ujmuje się wydatki związane z realizacją umów: 

 1) w sprawie zamówienia publicznego; 

 2) które zostaną zawarte w wyniku zakończonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, 

w którym dokonano wyboru wykonawcy. 

4. Ostateczny termin dokonania wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, upływa 

30 czerwca roku następnego. 

5. Łącznie z wykazem wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, organ 

stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala plan finansowy tych wydatków w podziale na działy 

i rozdziały klasyfikacji wydatków, z wyodrębnieniem wydatków majątkowych. 

6. Środki finansowe na wydatki ujęte w wykazie, o których mowa w ust. 2, są gromadzone na 

wyodrębnionym subkoncie podstawowego rachunku bankowego jednostki samorządu terytorialnego. 

7. Środki finansowe niewykorzystane w terminie określonym przez organ stanowiący jednostki 

samorządu terytorialnego podlegają przekazaniu na dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego 

w terminie 7 dni od dnia określonego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 264. 1. Bankową obsługę budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykonuje bank wybrany 

na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych. 

2. Zasady wykonywania obsługi bankowej określa umowa zawarta między zarządem jednostki 

samorządu terytorialnego a bankiem. 

3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd jednostki 

samorządu terytorialnego do lokowania wolnych środków budżetowych na rachunkach w innych bankach. 

4. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może, w granicach upoważnień zawartych w uchwale 

budżetowej, zaciągać kredyty w wybranych przez siebie bankach, w trybie określonym w przepisach o 

zamówieniach publicznych. 

5. W celu zabezpieczenia kredytu lub pożyczki nie można udzielać pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym jednostki samorządu terytorialnego. 

Rozdział 5 

Tryb zatwierdzenia wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego

Art. 265. Jednostki, o których mowa w art. 9 pkt 10, 13 i 14, dla których organem założycielskim jest 

jednostka samorządu terytorialnego, przedstawiają właściwemu zarządowi jednostki samorządu 

terytorialnego w terminie do dnia: 

 1) 31 lipca roku budżetowego - informację o przebiegu wykonania planu finansowego jednostki  za 

pierwsze półrocze, uwzględniającą w szczególności stan należności i zobowiązań, w tym 

wymagalnych; 

 2) 28 lutego roku następującego po roku budżetowym - sprawozdanie roczne z wykonania planu 

finansowego jednostki, w szczegółowości nie mniejszej niż w planie finansowym. 

Art. 266. 1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia organowi stanowiącemu 

jednostki samorządu terytorialnego i regionalnej izbie obrachunkowej, w terminie do dnia 31 sierpnia: 

 1) informację o przebiegu wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego za pierwsze półrocze; 

 2) informację o kształtowaniu się wieloletniej prognozy finansowej, w tym o przebiegu realizacji 

przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3; 

 3) informację, o której mowa w art. 265 pkt 1. 

2. Zakres i formę informacji, o których mowa w ust. 1, określa organ stanowiący jednostki samorządu 

terytorialnego. 

Art. 267. 1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia, w terminie do dnia 31 marca 

roku następującego po roku budżetowym, organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego: 

 1) sprawozdanie roczne z wykonania budżetu tej jednostki, zawierające zestawienie dochodów i 

wydatków wynikające z zamknięć rachunków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w 

szczegółowości nie mniejszej niż w uchwale budżetowej; 

 2) sprawozdania, o których mowa w art. 265 pkt 2; 

 3) informację o stanie mienia jednostki samorządu terytorialnego, zawierającą: 

a) dane dotyczące przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw własności, 

b) dane dotyczące: 

– innych niż własność praw majątkowych, w tym w szczególności o ograniczonych prawach 

rzeczowych, użytkowaniu wieczystym, wierzytelnościach, udziałach w spółkach, akcjach, 

– posiadania, 

c) dane o zmianach w stanie mienia komunalnego, w zakresie określonym w lit. a i b, od dnia 

złożenia poprzedniej informacji, 

d) dane o dochodach uzyskanych z tytułu wykonywania prawa własności i innych praw majątkowych 

oraz z wykonywania posiadania, 

e) inne dane i informacje o zdarzeniach mających wpływ na stan mienia jednostki samorządu 

terytorialnego. 

2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje również wykaz jednostek budżetowych, o 

których mowa w art. 223. 

3. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zarząd jednostki samorządu terytorialnego 

przedstawia regionalnej izbie obrachunkowej, w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku 

budżetowym. 

Art. 268. Roczne sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego, w której liczba 

mieszkańców, ustalona przez Główny Urząd Statystyczny, na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok, 

za który sporządzono sprawozdanie, przekracza 150 tysięcy, podlega badaniu przez biegłego rewidenta. 

Art. 269. Sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego sporządza się na 

podstawie danych z ewidencji księgowej budżetu. Sprawozdanie powinno uwzględniać w szczególności: 

 1) dochody i wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego w szczegółowości określonej jak w 

uchwale budżetowej;  2) zmiany w planie wydatków na realizację programów finansowanych z udziałem  środków, o których 

mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, dokonane w trakcie roku budżetowego; 

 3) stopień zaawansowania realizacji programów wieloletnich. 

Art. 270. 1. Sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego zarząd przekazuje 

organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 31 maja roku 

następującego po roku budżetowym. 

2. Komisja rewizyjna organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje 

sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z wykonania budżetu wraz z opinią regionalnej izby 

obrachunkowej o tym sprawozdaniu oraz informację, o której mowa w art. 267 ust. 1 pkt 3. W przypadku 

gdy jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do badania sprawozdania finansowego, o 

którym mowa w art. 268, przedmiotem rozpatrzenia przez komisję rewizyjną jest również opinia z tego 

badania. 

3. Komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, w 

terminie do dnia 15 czerwca roku następującego po roku budżetowym, wniosek w sprawie absolutorium 

dla zarządu. 

4. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie 

finansowe jednostki samorządu terytorialnego wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu, w terminie 

do dnia 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym. 

Art. 271. 1. Nie później niż dnia 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym, organ 

stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu 

po zapoznaniu się z: 

 1) sprawozdaniem z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 

 2) sprawozdaniem finansowym; 

 3) opinią z badania sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 268; 

 4) opinią regionalnej izby obrachunkowej, o której mowa w art. 270 ust. 2; 

 5) informacją o stanie mienia jednostki samorządu terytorialnego; 

 6) stanowiskiem komisji rewizyjnej. 

2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może  żądać przedłożenia przez zarząd 

jednostki samorządu terytorialnego dodatkowych wyjaśnień odnoszących się do dokumentów, o których 

mowa w ust. 1 pkt 1 i 2. 

DZIAŁ VI 

Audyt wewnętrzny oraz koordynacja audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów 

publicznych

Art. 272. 1. Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest 

wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji  celów i zadań przez 

systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. 

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i 

efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce. 

Art. 273. 1. Minister Finansów określi, w formie komunikatu, i ogłosi w Dzienniku Urzędowym 

Ministra Finansów standardy audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych, zgodne z 

powszechnie uznawanymi standardami audytu wewnętrznego. 

2. Audytor wewnętrzny, prowadząc audyt wewnętrzny, kieruje się wskazówkami zawartymi w 

standardach audytu wewnętrznego, o których mowa w ust. 1. 

Art. 274. 1. Audyt wewnętrzny prowadzi się w: 

 1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; 

 2) ministerstwach; 

 3) urzędach wojewódzkich; 

 4) izbach celnych;  5) izbach skarbowych; 

 6) Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, w tym w zarządzanych przez niego funduszach; 

 7) Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w tym w funduszach zarządzanych przez Prezesa 

Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; 

 8) Narodowym Funduszu Zdrowia. 

2. Audyt wewnętrzny prowadzi się także w: 

 1) państwowych jednostkach budżetowych, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym jednostki 

budżetowej dochodów lub kwota wydatków przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł; 

 2) uczelniach publicznych, jeżeli kwota ujętych w planie rzeczowo-finansowym przychodów lub kosztów 

przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł; 

 3) samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej, które nie zostały utworzone przez jednostki

samorządu terytorialnego, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub kosztów 

przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł; 

 4) agencjach wykonawczych, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub kosztów 

przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł; 

 5) państwowych funduszach celowych, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym przychodów lub 

kosztów przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł. 

3. Audyt wewnętrzny prowadzi się w jednostkach samorządu terytorialnego, jeżeli ujęta w uchwale 

budżetowej jednostki samorządu terytorialnego kwota dochodów i przychodów lub kwota wydatków i 

rozchodów przekroczyła wysokość 40.000 tys. zł. 

4. Audyt wewnętrzny prowadzi się również w jednostkach sektora finansów publicznych, których 

kierownicy podejmą decyzję o prowadzeniu audytu wewnętrznego. 

5. Audyt wewnętrzny prowadzi się również w jednostkach w dziale wskazanych przez właściwego 

ministra kierującego działem. Wskazując jednostkę zobowiązaną minister określa termin rozpoczęcia 

prowadzenia audytu wewnętrznego. 

6. Przepisy ust. 5 stosuje się odpowiednio do jednostek podległych Prezesowi Rady Ministrów lub 

przez niego nadzorowanych oraz jednostek obsługujących organy podległe Prezesowi Rady Ministrów lub 

przez niego nadzorowane. 

7. Kierownicy jednostek, o których mowa w ust. 2-6, informują pisemnie Ministra Finansów o 

rozpoczęciu prowadzenia audytu wewnętrznego. 

Art. 275. Audyt wewnętrzny prowadzi: 

 1) audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce albo 

 2) usługodawca niezatrudniony w jednostce, zwany dalej "usługodawcą". 

Art. 276. W jednostce samorządu terytorialnego zadania przypisane kierownikowi jednostki związane 

z audytem wewnętrznym wykonują odpowiednio: wójt, burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący 

zarządu jednostki samorządu terytorialnego. 

Art. 277. 1. W jednostkach, o których mowa w art. 274 ust. 1-6, tworzy się wieloosobowe lub 

jednoosobowe komórki audytu wewnętrznego, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz art. 278. W przypadku 

jednostek samorządu terytorialnego komórkę audytu wewnętrznego tworzy się w urzędzie tej jednostki. 

2. W przypadku państwowych funduszy celowych komórki audytu wewnętrznego tworzy się w 

jednostkach budżetowych obsługujących te fundusze. 

3. Działalnością wieloosobowej komórki audytu wewnętrznego kieruje audytor wewnętrzny, zwany 

dalej "kierownikiem komórki audytu wewnętrznego". 

4. Do audytora wewnętrznego zatrudnionego w jednoosobowej komórce audytu wewnętrznego 

przepisy ustawy dotyczące kierownika komórki audytu wewnętrznego stosuje się odpowiednio. 

Art. 278. 1. W jednostkach, o których mowa w art. 274 ust. 2, audyt wewnętrzny może być

prowadzony przez usługodawcę, jeżeli: 

 1)  żadna z kwot, o których mowa w art. 274 ust. 2 pkt 1-5, nie przekroczyła 100.000 tys. zł, lub 

 2) jednostka zatrudnia mniej niż 200 pracowników 

- z zastrzeżeniem ust. 2. 

2. W jednostkach w dziale audyt wewnętrzny może być prowadzony przez usługodawcę za zgodą

właściwego ministra kierującego działem. 3. W jednostkach samorządu terytorialnego audyt wewnętrzny może być prowadzony przez 

usługodawcę, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego kwota dochodów i 

przychodów oraz kwota wydatków i rozchodów jest niższa niż 100.000 tys. zł. 

4. Przepisy ust. 2 stosuje się odpowiednio do jednostek podległych i nadzorowanych oraz jednostek 

obsługujących organy podległe lub nadzorowane przez Prezesa Rady Ministrów. 

Art. 279. 1. Usługodawcą, o którym mowa w art. 275 pkt 2, może być: 

 1) osoba fizyczna, spełniająca warunki określone w art. 286; 

 2) osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spełniająca warunki określone w art. 286; 

 3) spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna 

lub osoba prawna, która zatrudnia do prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce osoby 

spełniające warunki określone w art. 286. 

2. Umowa zawarta przez jednostkę sektora finansów publicznych z usługodawcą powinna zawierać

postanowienia gwarantujące prowadzenie audytu wewnętrznego zgodnie z przepisami niniejszej ustawy. 

W umowie należy także określić sposób postępowania z dokumentami, w tym także w formie 

elektronicznej, wytworzonymi dla celów prowadzenia  audytu wewnętrznego, tak aby zapewnić ich 

dostępność, ochronę przed nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. 

3. Umowę z usługodawcą, o której mowa w ust. 2, jednostka sektora finansów publicznych zawiera 

na okres co najmniej roku. 

Art. 280. Kierownik komórki audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, a w 

urzędzie administracji rządowej, w którym tworzy się stanowisko dyrektora generalnego urzędu - 

dyrektorowi generalnemu w zakresie określonym odrębnymi ustawami. 

Art. 281. Rozwiązanie stosunku pracy ani zmiana warunków płacy i pracy kierownika komórki audytu 

wewnętrznego ministerstwa oraz jednostki w dziale nie może nastąpić bez zgody właściwego komitetu 

audytu. 

Art. 282. 1. Kierownik jednostki, a w urzędzie administracji rządowej, w którym tworzy się stanowisko 

dyrektora generalnego urzędu - dyrektor generalny, zapewnia warunki niezbędne do niezależnego, 

obiektywnego i efektywnego prowadzenia audytu wewnętrznego, w tym zapewnia organizacyjną

odrębność komórki audytu wewnętrznego oraz ciągłość prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce. 

2. Audytor wewnętrzny ma prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz wglądu do wszelkich 

dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z funkcjonowaniem jednostki, w 

tym utrwalonych na elektronicznych nośnikach danych, jak również do sporządzania ich kopii, odpisów, 

wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. 

3. Pracownicy jednostki są obowiązani udzielać informacji i wyjaśnień, a także sporządzać i 

potwierdzać kopie, odpisy, wyciągi lub zestawienia, o których mowa w ust. 2. 

Art. 283. 1. Audyt wewnętrzny, z zastrzeżeniem ust. 2, przeprowadza się na podstawie rocznego 

planu audytu wewnętrznego, zwanego dalej "planem audytu". 

2. W uzasadnionych przypadkach audyt wewnętrzny przeprowadza się poza planem audytu. 

3. Do końca roku kierownik komórki audytu wewnętrznego w porozumieniu z kierownikiem jednostki 

przygotowuje na podstawie analizy ryzyka plan audytu na następny rok. 

4. Kierownik komórki audytu wewnętrznego, przeprowadzając analizę ryzyka, bierze pod uwagę w 

szczególności zadania wynikające z planu działalności, a także wytyczne ministra kierującego działem, 

komitetu audytu oraz szczegółowe wytyczne Ministra Finansów, o których mowa w art. 69 ust. 4. 

5. Do końca stycznia każdego roku kierownik komórki audytu wewnętrznego sporządza 

sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni. 

Art. 284. 1. Plan audytu oraz sprawozdanie z wykonania planu audytu stanowią, udostępnianą na 

wniosek, informację publiczną w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji 

publicznej. 

2. Informacji publicznej nie stanowią inne niż wymienione w ust. 1 dokumenty wytworzone przez 

audytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu wewnętrznego. Art. 285. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb 

przeprowadzania audytu wewnętrznego oraz przekazywania informacji o pracy i wynikach audytu 

wewnętrznego, w szczególności: 

 1) sposób sporządzania oraz elementy planu audytu, 

 2) sposób dokumentowania przebiegu oraz wyników audytu wewnętrznego, 

 3) sposób sporządzania oraz elementy wyników audytu wewnętrznego, 

 4) sposób sporządzania oraz elementy sprawozdania z wykonania planu audytu oraz 

 5) tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego zleconego, o którym mowa w art. 292 ust. 1 pkt 1 i art. 

293, 

 6) tryb przeprowadzania oceny prowadzenia audytu wewnętrznego, o której mowa w art. 292 ust. 1 pkt 

2 i art. 294 

- z uwzględnieniem powszechnie uznawanych standardów audytu wewnętrznego. 

Art. 286. 1. Audytorem wewnętrznym może być osoba, która: 

 1) ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa, którego 

obywatelom, na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego, 

przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 

 2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych;

 3) nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; 

 4) posiada wyższe wykształcenie; 

 5) posiada następujące kwalifikacje do przeprowadzania audytu wewnętrznego: 

a) jeden z certyfikatów: Certified Internal Auditor (CIA), Certified Government Auditing Professional 

(CGAP), Certified Information Systems Auditor (CISA), Association of Chartered Certified 

Accountants (ACCA), Certified Fraud Examiner (CFE), Certification in Control Self Assessment 

(CCSA), Certified Financial Services Auditor (CFSA) lub Chartered Financial Analyst (CFA), lub 

b) złożyła, w latach 2003-2006, z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora wewnętrznego przed 

Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Ministra Finansów, lub 

c) uprawnienia biegłego rewidenta, lub 

d) dwuletnią praktykę w zakresie audytu wewnętrznego i legitymuje się dyplomem ukończenia 

studiów podyplomowych w zakresie audytu wewnętrznego, wydanym przez jednostkę

organizacyjną, która w dniu wydania dyplomu była uprawniona, zgodnie z odrębnymi ustawami, 

do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych lub prawnych. 

2. Za praktykę w zakresie audytu wewnętrznego, o której mowa w ust. 1 pkt 5 lit. d, uważa się

udokumentowane przez kierownika jednostki wykonywanie czynności, w wymiarze czasu pracy nie 

mniejszym niż 1/2 etatu, związanych z: 

 1) przeprowadzaniem audytu wewnętrznego pod nadzorem audytora wewnętrznego; 

 2) realizacją przez inspektorów kontroli skarbowej czynności z zakresu certyfikacji i wydawania 

deklaracji zamknięcia pomocy finansowej ze  środków pochodzących z Unii Europejskiej, o których 

mowa w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z 

późn. zm.

11)

 ;(

 3) nadzorowaniem lub wykonywaniem czynności kontrolnych, o których mowa w ustawie z dnia 23 

grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 oraz z 2008 r. Nr 209, 

poz. 1315, Nr 225, poz. 1502 i Nr 227, poz. 1505). 

Art. 287. 1. Do przeprowadzania audytu wewnętrznego w jednostce samorządu terytorialnego, w tym 

w jej jednostkach organizacyjnych, audytora wewnętrznego zatrudnionego w urzędzie jednostki 

samorządu terytorialnego upoważnia odpowiednio: wójt, burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący 

zarządu jednostki samorządu terytorialnego. 

2. W przypadku gdy do przeprowadzenia audytu wewnętrznego konieczne jest dokonanie czynności 

w innych jednostkach w dziale, minister kierujący działem może upoważnić audytora wewnętrznego 

zatrudnionego w ministerstwie do ich dokonania. 

3. W przypadku gdy do przeprowadzenia audytu wewnętrznego konieczne jest dokonanie czynności 

w jednostce podległej lub nadzorowanej, kierownik jednostki nadrzędnej lub nadzorującej może 

upoważnić audytora wewnętrznego zatrudnionego w tej jednostce do ich dokonania. 

4. W przypadku gdy do przeprowadzenia audytu wewnętrznego konieczne jest dokonanie czynności 

w jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, wojewoda może upoważniać audytora wewnętrznego zatrudnionego w 

urzędzie wojewódzkim do ich dokonania. 

5. Przepisy art. 282 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio. 

Art. 288. 1. Minister kierujący działem powołuje, w drodze zarządzenia, komitet audytu. 

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działów administracji rządowej, w których nie występują jednostki 

w dziale. 

3. Dla działów administracji rządowej kierowanych przez jednego ministra można utworzyć wspólny 

komitet audytu. 

4. Celem komitetu audytu jest doradztwo  świadczone na rzecz ministra kierującego działem w 

zakresie zapewnienia funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej oraz 

skutecznego audytu wewnętrznego. 

Art. 289. 1. Do zadań komitetu audytu należy w szczególności: 

 1) sygnalizowanie istotnych ryzyk; 

 2) sygnalizowanie istotnych słabości kontroli zarządczej oraz proponowanie jej usprawnień; 

 3) wyznaczanie priorytetów do rocznych i strategicznych planów audytu wewnętrznego; 

 4) przegląd istotnych wyników audytu wewnętrznego oraz monitorowanie ich wdrożenia; 

 5) przegląd sprawozdań z wykonania planu audytu wewnętrznego oraz z oceny kontroli zarządczej; 

 6) monitorowanie efektywności pracy audytu wewnętrznego, w tym przeglądanie wyników 

wewnętrznych i zewnętrznych ocen pracy audytu wewnętrznego; 

 7) wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy oraz zmianę warunków płacy i pracy kierowników 

komórek audytu wewnętrznego. 

2. Do końca lutego każdego roku komitet audytu składa sprawozdanie z realizacji zadań w roku 

poprzednim, w tym w szczególności zadań, o których mowa w ust. 1, ministrowi kierującemu działem oraz 

Ministrowi Finansów. Sprawozdanie z realizacji zadań podlega publikacji w Biuletynie Informacji 

Publicznej. 

Art. 290. 1. W skład komitetu audytu wchodzi nie mniej niż 3 członków, w tym: 

 1) wskazana przez ministra osoba w randze sekretarza lub podsekretarza stanu jako przewodniczący 

komitetu; 

 2) co najmniej 2 osoby, niebędące pracownikami ministerstwa lub jednostek w dziale, zwane dalej 

"członkami niezależnymi". 

2. Członkowie niezależni wykonują swoje zadania za wynagrodzeniem. 

3. Organizację i tryb pracy komitetu audytu określa regulamin nadany przez ministra, na wniosek 

przewodniczącego komitetu. 

4. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia: 

 1) niezbędne kwalifikacje członków niezależnych, 

 2) sposób ustalania wynagrodzeń członków niezależnych, 

 3) wymogi, jakie powinien spełniać regulamin komitetu audytu 

- mając na uwadze zapewnienie rzetelnej identyfikacji i oceny ryzyk, pracy audytu wewnętrznego w 

działach administracji rządowej oraz sprawne funkcjonowanie komitetu audytu. 

Art. 291. 1. Komórka audytu wewnętrznego utworzona w ministerstwie: 

 1) gromadzi plany audytu, sprawozdania z wykonania planów oraz inne, niezbędne dla komitetu audytu, 

informacje z jednostek w dziale; 

 2) przygotowuje zbiorcze informacje o istotnych ryzykach i słabościach kontroli zarządczej oraz 

proponowanych usprawnieniach kontroli zarządczej; 

 3) zapewnia obsługę organizacyjną komitetu audytu; 

 4) prowadzi inne działania mające na celu wsparcie komitetu audytu. 

2. Kierownicy komórek audytu wewnętrznego w innych jednostkach w dziale przekazują, na wniosek 

kierownika komórki audytu wewnętrznego utworzonej w ministerstwie, dokumenty i informacje niezbędne 

do realizacji zadań, o których mowa w ust. 1. 

Art. 292. 1. Do zadań Ministra Finansów w zakresie koordynacji audytu wewnętrznego w 

jednostkach sektora finansów publicznych należy w szczególności:  1) zlecanie przeprowadzenia audytu wewnętrznego, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 

139 ust. 2, oraz jednostek samorządu terytorialnego; 

 2) ocena audytu wewnętrznego, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2, oraz 

jednostek samorządu terytorialnego; 

 3) upowszechnianie standardów, o których mowa w art. 273 ust. 1; 

 4) wydawanie wytycznych; 

 5) współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami; 

 6) współpraca z komitetami audytu. 

2. W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2: 

 1) Minister Finansów może  żądać od kierownika jednostki przedłożenia wszelkich materiałów i 

dokumentów, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej, a także udzielania 

informacji i wyjaśnień; 

 2) kierownik jednostki oraz kierownik komórki audytu wewnętrznego są obowiązani do współpracy z 

Ministrem Finansów w zakresie ustalenia sposobu przeprowadzenia czynności w tej jednostce. 

Art. 293. 1. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może zlecić przeprowadzenie audytu 

wewnętrznego w zakresie środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w jednostkach, o których mowa 

w art. 274 ust. 1-4, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2. Przepis art. 292 ust. 2 

stosuje się odpowiednio. 

2. Audyt wewnętrzny zlecony, o którym mowa w art. 292 ust. 1 pkt  1, może być przeprowadzony 

także na polecenie Prezesa Rady Ministrów. 

Art. 294. 1. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może dokonać oceny audytu wewnętrznego w 

zakresie środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w jednostkach, o których mowa w art. 274 ust. 1-4, 

z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2. Przepis art. 292 ust. 2 stosuje się

odpowiednio. 

2. Ocena, o której mowa w ust. 1 i art. 292 ust. 1 pkt 2, może być dokonana w siedzibie jednostki 

przez pracowników Ministerstwa Finansów na podstawie pisemnego upoważnienia Ministra Finansów lub 

Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. 

Art. 295. 1. Kierownik jednostki, o której mowa w art. 274 ust. 1, 2 i 4-6, z wyłączeniem jednostek 

samorządu terytorialnego, przedstawia Ministrowi Finansów, do końca stycznia każdego roku, informację

o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego w roku poprzednim. 

2. Kierownik jednostki, o której mowa w art. 274 ust. 1, 2 i 4-6, z wyłączeniem jednostek samorządu 

terytorialnego oraz jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2, przedstawia Ministrowi Finansów, na jego 

wniosek, w każdym czasie, informacje związane z funkcjonowaniem kontroli zarządczej. 

3. Minister Finansów może określić, w formie komunikatów, oraz ogłosić w Dzienniku Urzędowym 

Ministra Finansów wzory informacji, o których mowa w ust. 1 i 2. 

Art. 296. Kierownik komórki audytu wewnętrznego jednostki sektora finansów publicznych 

obowiązanej do prowadzenia audytu wewnętrznego, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego 

oraz jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2, przedstawia Ministrowi Finansów, na jego wniosek, w 

każdym czasie, informacje i dokumenty związane z prowadzeniem audytu wewnętrznego. 

DZIAŁ VII 

Przepis końcowy

Art. 297. Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 

2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241). 

 ______

1)

 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 116, poz. 1203 

i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 155, poz. 1298, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 1462 i Nr 249, poz. 

2104, z 2006 r. Nr 94, poz. 651, z 2008 r. Nr 209, poz. 1316 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100 i Nr 22, 

poz. 120. 2)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 121, poz. 

769, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2005 r. Nr 167, poz. 1398 i Nr 

175, poz. 1462. 

3)

 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, 

poz. 122, z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 

1985 r. Nr 22, poz. 99, z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 

464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, 

Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 

646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 

1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 

271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz.

733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. 

Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 

96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 

157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, 

poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287, z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012, Nr 220, 

poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341, Nr 79, poz. 662 i Nr 131, poz. 

1075. 

4)

 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, 

poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, 

poz. 1149, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 

1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 

2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, 

Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 

118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 

1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, 

poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849 i Nr 128, poz. 903, z 2008 r. Nr 27, 

poz. 162, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 

1308, Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571 i Nr 237, poz. 1651 oraz z 2009 r. Nr 

8, poz. 39, Nr 20, poz. 104, Nr 28, poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716, Nr 127, poz. 1051 i Nr

144, poz. 1178. 

5)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, 

z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 

170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz.

1524 oraz z 2008 r. Nr 229, poz. 1539. 

6)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, 

Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199, z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708, Nr 143, poz. 1031, 

Nr 217, poz. 1590 i Nr 225, poz. 1635, z 2007 r. Nr 112, poz. 769, Nr 120, poz. 818, Nr 192, poz. 

1378 i Nr 225, poz. 1671, z 2008 r. Nr 118, poz. 745, Nr 141, poz. 888, Nr 180, poz. 1109 i Nr 209, 

poz. 1316, 1318 i 1320 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 44, poz. 362, Nr 57, poz. 466 i Nr 131, poz. 

1075. 

7)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 

1398, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 25, poz. 162 i Nr 61, poz. 410, z 2008 r. Nr 209, poz.

1315 i 1317 oraz z 2009 r. Nr 69, poz. 589 i Nr 143, poz. 1164. 

8)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 

2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 

1091, Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, 

poz. 1658, z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, 

poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 

235, poz. 1618 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206 i Nr 56, poz. 458. 

9)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 126, poz. 

1070, Nr 141, poz. 1178, Nr 144, poz. 1208, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1385 i 1387 i Nr 241, 

poz. 2074, z 2003 r. Nr 50, poz. 424, Nr 60, poz. 535, Nr 65, poz. 594, Nr 228, poz. 2260 i Nr 229, 

poz. 2276, z 2004 r. Nr 64, poz. 594, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 

1264, Nr 146, poz. 1546 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 83, poz. 719, Nr 85, poz. 727, Nr 167, poz. 

1398 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 157, poz. 1119, Nr 190, poz. 1401 i Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 112, poz. 769, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 192, poz. 

1179, Nr 209, poz. 1315 i Nr 231, poz. 1546 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 42, poz. 341, Nr 65, 

poz. 545, Nr 71, poz. 609, Nr 127, poz. 1045, Nr 131, poz. 1075 i Nr 144, poz. 1176. 

10)

 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, z 2004 r. Nr 

240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 132, poz. 1110. 

11)

 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 594, 

Nr 91, poz. 868, Nr 171, poz. 1800 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr 124, poz. 1042, Nr 132, poz. 

1110 i Nr 183, poz. 1537, z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 157, poz. 1119, Nr 

191, poz. 1413 i Nr 217, poz. 1590, z 2007 r. Nr 171, poz. 1207, z 2008 r. Nr 110, poz. 707, Nr 209, 

poz. 1318 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 85, poz. 716.